Mart 2024’te Boeing eski Kalite Müdürü John Barnett, 787 Dreamliner uçaklarıyla ilgili üretim kusurları ile ilgili olarak, mahkemede Boeing aleyhine ifade vermesine bir gün kala, aracında ölü bulundu. Bu şüpheli ölümün üzerindeki sis perdesi aralanmadan, Boeing uçaklarının gövdelerini üreten ve ABD’li imalatçının en büyük tedarikçisi durumundaki Spirit AeroSystems şirketinde kalite denetçisi olarak görev yapan ve uçaklardaki üretim kusurlarını açıkladığı için “muhbir” olarak anılan Joshua Dean de aniden rahatsızlandı ve yaşamını yitirdi. Bu süreçte, farklı itirafçılar da Boeing ile ilgili korkunç soru işaretlerini artıracak çeşitli açıklamalar yaptı. Spirit AeroSystems’in eski kalite müdürü de itirafçı olmayı seçenlerden biri oldu ve 737 MAX uçaklarının gövdelerinin ciddi kusurlarla Boeing’e gönderildiğini iddia etti.
2010 ve 2022 yılları arasında Spirit AeroSystems için çalışan Santiago Paredes, BBC ve CBS News’e verdiği özel röportajlarda, Boeing’e gönderilmek için üretilen uçak gövdelerinde, birçoğu oldukça ciddi olan, 50 – 200 arasında kusur bulabileceğini söyledi.
Paredes, “çok sayıda eksik bağlantı elemanı, çok sayıda bükülmüş parça, hatta bazen eksik parça buluyordum” ifadelerini kullandı.
Paredes, üretim sırasında yaptığı denetimlerde, daha az titiz davranması konusunda kendisini baskı altında hissettiğini ve hatta şirket içinde “şovmen” lakabına sahip olduğunu söyledi.
“Şartlar ne olursa olsun, gövdelerin gönderilmesini istediler ve bu durumun sonuçlarına odaklanmadılar. Sadece kendileri için belirlenen kotaları karşılamaya, takvimi tutturmaya ve bütçeyi yükseltmeye odaklanmışlardı. Rakamlar iyi görünüyorsa, gövdenin ne durumda olduğunun pek önemi yoktu” diyerek herkesi şaşırttı.
‘Spirit’te çalışırken uçak korkum artıyordu’
Paredes, Spirit’in Wichita’daki tesisinde bulunduğu süre boyunca, 5 Ocak 2024’te Alaska Havayolları’na ait 737 MAX 9 uçağında kopan acil çıkış kapısı ile ilgili, sık sık sorunlar tespit ettiğini de söyledi.
Spirit’te çalışırken uçağa binmeye korktuğunu söyleyen Parades, “737 hakkında bildiklerim nedeniyle, bu uçaklarla uçmak beni çok rahatsız ediyor” şeklinde konuştu. ABD’li imalatçı Boeing’in de Spirit’in kusurlu gövdeler gönderdiğini bildiğini iddia etti.
Geçmişte ABD Hava Kuvvetleri’nde de görev yapan Paredes, birlikte çalıştığı yöneticilerinden, tespit edilen kusurları bildirme şeklini değiştirmesi ve hata sayısını azaltması yönünde direktifler aldığını belirtti. Bu isteklere itiraz ettiğinde ise başka bir departmana gönderildiğini; bu karar üzerine Spirit’e yaptığı “etik şikayeti” sonrasında ise görevine iade edildiğini anlattı.
‘Yardım için son çığlığım’
Paredes, dönemin Spirit CEO’su Tom Gentile’ye gönderdiği bir e-postada şu ifadeleri kullandı: “Spirit’in kaliteli organizasyonuna olan inancımı kaybettim ve bu cümleler, benim yardım için son çığlığım.”
Bu mail üzerine, liderlik görevine geri getirilmesine rağmen, artık 737 MAX ile uçma konusunda isteksiz olduğunu söyleyen Paredes, Spirit’ten ayrılmaya karar verdi.
Spirit tarafından BBC’ye yapılan açıklamada, Paredes’in iddiaları kesin bir dille yalanlanırken; Boeing ise CBS’ye yaptığı açıklamada, Spirit’ten gelen uçak gövdelerindeki kusurları bulan ve düzelten bir ekibin uzun süredir çalıştığını söyledi.
Boeing sözcüsü, Mart 2024’ten bu yana, Boeing mühendislerinin, Spirit fabrikasındaki tüm gövdeleri üretim hattından çıkarken kontrol ettiğini belirtti.
Spirit’in hissedar davası
Her ne kadar Spirit, “asılsız” olduğunu söylese de Paredes’in iddiaları, şirkette “yaygın kalite hataları” olduğunu iddia eden hissedarlar tarafından Spirit’e karşı açılan davanın bir parçası.
Boeing’in, geçmişte kendi organizasyonunun bir parçası durumundaki Spirit’i yeniden satın almak için görüşmelerini sürdürüyor.
5 Ocak 2024’te Alaska Havayolları’na ait 737 MAX-9’un acil çıkış kapısının patladığı olaydan bu yana Boeing ve Spirit, Federal Havacılık İdaresi (FAA) tarafından ciddi şekilde eleştiriliyor.
Bu olayın ardından iki şirket üzerinde yapılan kapsamlı denetimin bir parçası olarak FAA, “şirketlerin üretim kalite kontrol gerekliliklerine uymadığı iddia edilen birden fazla örnek” tespit ettiğini duyurdu.
737 MAX-9’un patlayan kapısı, Spirit tarafından üretilip uçağa takıldı. Ancak daha sonra, gövdedeki farklı bir işlem için Boeing personeli tarafından çıkarıldı ancak yerine takılırken bağlantı elemanlarının takılması unutuldu.
