Havacılık dünyasında yepyeni bir çağa geçiş için, tarihi bir adım atıldı. Jetgiller dönemine bir adım daha yaklaşıldı. ABD Federal Havacılık İdaresi FAA, helikopterlerin 1940’larda piyasaya sürülmesinden bu yana ilk kez, tamamen yeni bir sivil uçak kategorisi tanımladı ve bu yeni kategoride yer alacak hava araçları ile ilgili kurallarını duyurdu.
Sabit kanatlı ve döner kanatlı hava araçlarının ardından ortaya çıkan üçüncü kategori Powered-lift olarak isimlendirildi. Yeni hava aracı kategorisi, elektrikli, hibrit ve hidrojenle çalışan hava taksiler ve benzeri hava araçlarını içeriyor.
FAA, uçak ve helikopterlerin özelliklerini birleştiren, dikey iniş-kalkış yapabilen hava araçlarını kullanacak pilotlar ve eğitmenlerin taşıması gereken nitelikler, eğitim ve operasyonel gereklilikleri de içeren nihai bir kurallar listesini açıkladı. Bu gelişme, kentsel ve kırsal alanlarda insanlı hava taksi operasyonları ve kargo teslimatını da içeren gelişmiş hava hareketliliği (Advanced Air Mobility – AAM) süreçlerinin, başta ABD hava sahası içinde olmak üzere, tüm dünyada gerçeğe dönüşmesine yönelik önemli bir adım olarak yorumlandı.
Powered-lift kategorisindeki hava araçları, dikey olarak havalanıp, daha sonra yüksek hızlarda uçarak hem uçakların hem de helikopterlerin karakteristik özelliklerini gösteriyor. Bazı şehirlerde hava taksi prototipleri ile test uçuşlarının gerçekleştirilmeye başladığı göz önüne alındığında, FAA’nin bu hava araçlarının yaygın kullanımına açıkça hazırlandığı görülüyor.
Pilot Eğitiminde Devrim Niteliğinde Gelişme
Geleceğin Kentsel Hava Hareketliliği sürecine yön vermesi beklenen eVTOL olarak bilinen, düşük irtifada seyreden uçaklar, Joby Aviation ve Archer Aviation gibi çok sayıda şirketin halka açılmasıyla küresel çapta yoğun bir ilgi görmeye başladı.
FAA tarafından açıklanın kuralların, bu uçakları yakın vadede emniyetli bir şekilde tanıtmak için gereken bulmacanın son parçası olduğu belirtildi. FAA ayrıca pilotların tek bir uçuş kontrol setiyle powered-lift kategorisi araçlar için eğitim almasına izin verildiğini açıkladı.
Kurallar ayrıca, asgari emniyetli irtifalar ve gerekli görüş alanı da dahil olmak üzere operasyonel gereksinimleri de net şekilde ele alıyor.
Havayolları ve diğer AAM girişimleri, yolcuları havaalanlarına veya kısa şehir gezilerine götürmek için dikey olarak kalkış ve iniş yapabilen, pille çalışan uçaklar kullanarak, yeni ulaşım hizmetleri geliştirmeyi düşünüyor. Bu sayede özellikle metropollerdeki trafik sıkıntılarını aşmayı umuyor.
Ancak Powered lift operasyonlarının, kentsel alanlarda yolcu taşımacılığı, hava ambulansı hizmetleri ve kargo operasyonları gibi kısa mesafeli operasyonlardan, zamanla daha büyük topluluklara hizmet vermeye dönüşebilecek fırsatlar sunacak kadar geniş kapsamlı olacağı belirtiliyor.
Mayıs 2024’te yürürlüğe giren FAA Yeniden Yetkilendirme Yasası, Ulusal Hava Sahası Sistemi’ne elektrikli ve hidrojen-elektrikli uçakların emniyetli ve verimli bir şekilde dahil edilmesine hazırlık yapılması için bir yetkiyi de barındırıyordu. FAA, geçtiğimiz yıl, genel AAM konseptinin olgunlaşmasında önemli bir unsur olan Kentsel Hava Hareketliliği araçlarının nasıl çalışacağına dair bir plan yayımlamıştı.
FAA’nin Açıklaması Sektörde Olumlu Karşılandı
FAA tarafından açıklanan yeni kurallar, hava taksi şirketi Joby Aviation’ın kurucusu ve CEO’su JoeBen Bevirt de dahil olmak üzere sektördeki pek çok önemli isim tarafından memnuniyetle karşılandı.
Bevirt, yapılan düzenlemenin, ABD’de temiz uçuşun geliştirilmesi ve benimsenmesinde küresel liderlik rolünü oynamaya devam etmesini sağlayacağını söyledi. Yeni kurallarn, pilotların tek bir uçuş kontrol setiyle eğitim almasına izin vermesinden duyduğu memnuniyeti dile getiren Bevirt, mevcut durumda geçerli kuralların, öğrenci ve eğitmen için iki ayrı uçuş kontrolü gerektirdiğine vurgu yaptı.
Archer’da üst düzey yönetici olarak görev yapan eski FAA Yöneticisi Billy Nolen, yapılan duyurunun hava taksilerin hizmete başlaması için bir dönüm noktası olduğunu söyledi.
ABD’li Delta Havayolları, gelecekte yolculara New York ve Los Angeles’taki havalimanlarına gidiş-dönüşte hava taksi hizmeti sunma amacı doğrultusunda, Joby Aviation’a 60 milyon Dolar değerinde bir yatırım yaptı. Ünlü otomotiv devi Toyota da yakın zamanda Joby’e 500 milyon Dolar yatırım yaptı.
Bir başka ABD’li havayolu United da Archer’ın gelecekte piyasa değerinin 1 milyar Dolar’a ulaşabileceğini ve bu değerin 500 milyon Dolar daha yukarı yönlü opsiyonu olduğunu duyurdu ve 200 uçak siparişi vererek, Kaliforniya merkezli Archer Aviation’ı ciddi şekilde desteklediğini duyurdu.
