777X İLK KEZ GÖKYÜZÜYLE BULUŞTU!
Amerikalı imalatçı Boeing’in uzun zamandır beklenen yeni nesil geniş gövde yolcu uçağı 777X, 25 Ocak’ta ilk kez gökyüzüyle buluştu. 777-8 ve 777-9 olmak üzere iki ayrı modeli olan 777X ailesi uçaklarından test uçuşları 777-9 modeliyle başladı.
23 Ocak’ta yapılması planlanan uçuş, kötü hava koşulları nedeniyle ertelendi. 24 Ocak’ta 777-9, pist başında yaklaşık üç saat boyunca rüzgarın şiddetinin azalmasını bekledi. Sertifikasyon sürecindeki bir uçak için rüzgar limiti 10 knot. Seattle’da o gün 18 knot civarında esen rüzgar, uçuşun bir kez daha ertelenmesine neden oldu. 777-9, 25 Ocak’ta yerel saatle 9:08’de ilk kalktı ve 14.000 feet irtifaya tırmandı. Daha sonra doğuya döndü ve Washington eyaleti üzerinde tur atmaya başladı. 3 saat 51 dakika sonra başarıyla ilk inişini gerçekleştirdi.
Boeing, 777X’i 2019 yılı haziran ayında Paris Air Show’da uçurmayı planlamıştı ancak uçağın GE9X motorlarında yaşanan bazı teknik sorunlar nedeniyle ilk uçuş ertelendi. General Electric üretimi GE9X, ticari bir yolcu uçağı için şimdiye kadar üretilen en büyük ve en güçlü motor ünvanlarını elinde bulunduruyor.
İkinci büyük aksilik ise Eylül 2019’da yaşandı. Hangarda uçağa yapılan yüksek basınç testi sırasında uçağın kargo kapısı patladı ve uçağın yer testleri bir süreliğine askıya alındı. İlk uçuş planlanandan 6 aydan daha fazla gecikmeyle gerçekleşmiş oldu.
Orijinal 777’nin ilk uçuşundan 25 yıl sonra ve 777-300ER’in ilk uçuşundan yaklaşık 17 yıl sonra gerçekleşen 777X’in ilk uçuşu şirketin uzun vadeli geniş gövde yolcu uçağı konusundaki stratejisi üzerinde çok önemli bir yere sahip. 777X uçakları yakıt verimliliği ve operasyonel maliyetleri ciddi şekilde düşürmeyi vadediyor.
76.72 metre uzunluğuyla dünyanın en büyük çift motorlu yolcu uçağı olan 777-9, 777 uçaklarının ilk varyantı olan 777-200’e göre 43 ft daha uzun. GE9X motorlarının çok düşük gürültü seviyesi hem kalkışta hem de inişte net olarak göze çarptı. Uçuş test ekibi, artan gövde uzunluğu ve kanat açıklığına rağmen, uçağın iyi performans gösterdiğini ve beklendiği gibi uçtuğunu bildirdi. Üretilecek toplam dört test uçağının ikincisi de önümüzdeki haftalarda uçuş test programlarına katılacak.
Maksimum 426 yolcu taşıyabilecek olan 777-9, 13500 km menziliyle, dünyanın en uzun mesafeli rotalarında uçmaya aday. Uzunluğu 76.72 metre olan uçağın, kanat açıklığı 72.8 metre
777-8 ise 2 sınıflı konfigürasyonda maksimum 384 yolcu taşıyabiliyor. Menzili 16100 km olan uçağın kanat açıklığı 72.8 metre; uzunluğu ise 69.49 metre.
Kanat yapısı da 777X’i diğer ticari yolcu uçaklarına göre benzersiz kılıyor. Boeing’in 4’üncü nesil büyük kompozit tasarımı olan ve 787 modelindeki kanadı temel alan tasarım; firar kenarında yapılan tasarım iyileştirmeleri sayesinde daha yüksek bir taşıma-sürükleme oranına sahip. Ayrıca uçağın manevraları sırasında kanat üzerindeki gerilim ve yükün daha az hissedilmesini sağlayan iyileştirmeler de düşünüldü.
Uçağın seyir esnasında aerodinamik verimliliğinin artırılabilmesi ve havalimanlarında mevcut pist, taksi yolu ve yolcu körüklerini kullanabilmesi için kanatlarının ucundaki yaklaşık 3 metrelik kısmı, katlanabiliyor. Kalkış öncesi kokpit ekibinin kontrolünde gerçekleşecek katlama işlemi; iniş esnasında uçağın hızı 50 knot’un altına düştüğünde otomatik olarak gerçekleştirilecek.
Uçuş test sürecinde; normal çalışma modunda 20 saniye sürmesi beklenen katlama işleminin; hem olağan hem de olağanüstü koşulları incelenecek. Son anda kalkıştan vazgeçmek gibi standart olmayan bir süreç için, hızın 85 kt ve üzerin olması durumunda otomatik katlama özelliği frenler ile birlikte otomatik olarak aktif hale gelecek. Kalkıştan vazgeçme kararı 85 kt hızın altında gerçekleşirse; otomatik katlama işlevini mürettebatın manuel olarak etkinleştirmesi gerekecek.
Mevcut sivil havacılık güvenliği düzenlemeleri katlanır kanat uçlarını kapsamadığı için, ABD Federal Havacılık İdaresi, taşıma kuvveti sınırlarını kanıtlamak, katlandığı durumda performans değerlerini göstermek, doğru konumlandırılmadığında mürettebatı uyarmak da dahil olmak üzere uçak için özel koşullar yayınladı. Bir dizi özel sertifika koşulunun karşıladığından emin olmak için defalarca test edilecek. Testler, uçuşta yanlışlıkla katlanma; kalkış sırasında kilidin açılmasını önleme ve ek olarak rüzgarlarda performansı kontrol etmek için ilave koruma kontrollerini kapsıyor. Kanat uçları için test standartları kanatçıklar ve diğer hareketli yüzeylerle aynı sertifika gerekliliklerine uyacak şekilde tasarlandı.
777-9’un ilk teslimatının 2021’de Emirates’e yapılması bekleniyor. 777X bugüne kadar dünyanın dört bir yanındaki havayollarından 309 sipariş aldı. Uçağın en büyük müşterisi 115 siparişle Emirates. Qatar Airways 60 adet; British Airways 42 adet sipariş ile en büyük diğer müşteriler. Lufthansa, Cathay Pacific, All Nippon Airlines ve Singapore Airlines toplam 20 uçak sipariş etti.
KOBE BRYANT HELİKOPTER KAZASINDA YAŞAMINI YİTİRDİ!
Bir dönem Türk Hava Yolları’nın reklam yüzü de olan dünyaca ünlü basketbolcu Kobe Bryant, 13 yaşındaki kızı Gianna ve diğer yedi kişiyi taşıyan Sikorsky S-76B helikopteri, 26 Ocak Pazar günü
Los Angeles’ın 30 mil kuzeybatısında, Calabasas kasabası yakınlarında düştü. Kazada kurtulan olmadı.
Kazaya sisli hava koşullarının görüşü kısıtlamasının neden olduğu düşünülüyor. Kazada kokpitte; 1991 yılında üretilen ve Kobe Bryant’a ait olan helikopterin işletmesini yapan Island Express Helicopters’in baş pilotu Ara Zobayan vardı. 10 yıldan fazla süredir şirkette olan Zobayan’ın 8.000’den fazla uçuş saatine sahip olduğu biliniyor. Kara Şahin askeri helikopterlerinin ticari versiyon olarak tasarlanmış sofistike bir helikopter olan S76B’nin sahip olduğu; iki Pratt ve Whitney turbo şaft motorunun büyük ana rotoru ve kuyruk rotorunu çalıştırdığı sistem, helikopteri çok güvenilir bir hale getiriyor.
Kalkıştaki hava durumu raporları; bulut tavanının 1000 feet; görüşün ise dört mil olduğu; bulutlu ama operasyon için elverişsiz olmayan bir tabloyu gösteriyor. Helikopter iniş planladığı Van Nuys Havalimanı’na yaklaştıkça görüş daha kısıtlı hale geldi. Görüşün azalması ve uçaklar arasında ayrım için ortaya çıkan hava trafiği kontrol gereklilikleri nedeniyle, kule helikopterden hava sahasından uzak durmasını istedi ve radar görüntülerine göre Sikorsky’nin pilotu yaklaşık 12 dakika boyunca dairesel bir rota çizdi.
Ses kayıtlarına göre, son derece profesyonel ve stressiz bir iletişimin ardından; kule pilota iniş için izin verdikten sonra havalimanına yaklaşmaya başlayan helikopterin pilotu görüşünü bir anda tamamen kaybederek helikopteri bir tepeye çarptı. Uçuşun son 15 saniyesindeki veriler, helikopterin hava hızını artırarak hızlı bir şekilde inişe geçtiğini gösteriyor. Uzmanlar bunun pilotun son anda bir çarpmayı engelleme manevrası olabileceğini söylüyor. 366 metreden bir dakika içinde aşağı düşen helikopter için bu, yüksek hızda oldukça dik bir iniş gibi görünüyor. Kaza kırım uzmanları pilotun helikopteri çarpmasına veya rotadan sapmasına neden olan mekanik bir anormallik olup olmadığı dahil olmak üzere her şeyi incelemeye başladı. Enkaz alanında etrafa dağılan parçalar ise helikopterin yüksek bir hızda bir yere çarptığını gösteriyor. Kazanın gerçek nedeni bir yıl içinde ortaya çıkması beklenen kaza raporuyla anlaşılacak.
Federal yetkililer tarafından yapılan ilk açıklamada, helikopterde Arazi Bilinçlendirme ve Uyarı Sistemi (TAWS) isimli uyarıcı cihazın olmadığı ifade edildi. Söz konusu sistemin helikopterde bulunması halinde, yoğun sis içinde kontrolünü kaybeden pilotun kazayı önlemesine yardım edebileceği düşünülüyor. TWAS donanımı, hava ambulans taşımacılığında zorunlu ancak 6 ve üzerinde yolcu taşıyan helikopterler için kullanımı tavsiye niteliğinde.
CORONAVIRUS HAVACILIK SEKTÖRÜNÜ NASIL ETKİLEDİ?
İlk olarak Çin’in Wuhan kentinde görülen ve tüm dünyayı etkisi altına alan Coronavirüs endişesi büyüyor. Hava yolu seyahatleri, hastalık ve virüslerin dünya çapında yayılmasının en hızlı yollarından biri olması nedeniyle, tüm sektör gelişmeleri yakından izliyor ve güvenliği sağlamak için ek önlemler alıyor. Virüsün ortaya çıktığı ilk anda havayolları ve havalimanlarında kriz yönetimi hayata geçirildi. Özellikle Çin kalkışlı uçuşlar öncesinde yolcular termal kameralarla kontrol edildikten sonra uçağa alınmaya başlandı. Havalimanlarında ise karantina alanları oluşturularak semptomlara sahip olan yolcular burada kontrol altına alındı. ABD yönetimi, vatandaşlarını Çin’e seyahat etmemeleri konusuna uyardı.
Başlangıçta Wuhan şehrinden yapılan iç ve dış hat uçuşları ikinci bir emre kadar yasaklandı. Virüsün yayılma hızı arttıkça ve başta ABD olmak üzere diğer kıta ve ülkelerde hastalık görülmeye başladıkça havayolları da önlemlerini artırdı.
- İlk olarak Air Canada “29 Şubat 2020’ye kadar Pekin ve Şanghay’a yapılan tüm uçuşları geçici olarak askıya aldığını” açıkladı.
- Ardından Air France, Çin anakarasına yapılan tüm tarifeli uçuşları 9 Şubat 2020’ye kadar askıya aldı.
- Hindistan’ın bayrak taşıyıcı havayolu Air India, Delhi – Şangay hattındaki uçuşlarını 14 Şubat’a kadar durdurduğunu açıkladı.
- Low cost havayolu Air Seoul, Çin anakarasına yapılan uçuşlarını durduran alan ilk Güney Koreli havayolu oldu.
- Çin’e ilk uçuşu gerçekleştirmeyi planlayan Air Tanzania, operasyonları askıya aldığını açıkladı.
- American Airlines, Los Angeles’tan Şanghay ve Pekin’e 9 Şubat – 27 Mart tarihleri arasında yapacağı uçuşları askıya alacağını duyurdu. Çin’e yapılan diğer uçuşların kontrollü şekilde devam edeceği vurgulandı.
- Bir başka Koreli Asiana Havayolları da 1 Şubat’tan itibaren Guilin, Changsha ve Haikou uçuşlarını askıya alacağını duyurdu.
- Tüm anakaraya uçuşları askıya alan bir başka havayolu ise British Airways oldu.
- Hong Kong hükümetinden çıkan karar ile Cathay Pacific, Cathay Dragon, Hong Kong Express ve Hong Kong Havayolları’nın Çin anakarasına yaptığı uçuş sayısı haftalık 480 uçuştan 240’a düşürüldü.
- Delta, Çin’e uçuşları kısıtlayan diğer büyük ABD’li havayolu oldu. ABD ve Çin arasındaki haftalık 42 uçuş; 21’e düşürüldü. Değişiklik, 6 Şubat – 30 Nisan sürecini kapsayacak.
- Mısırlı Egypt Air, İsrailli El Al, Tayvanlı EWA Air de Çin’e yapılan tüm uçuşları geçici olarak askıya aldığını duyurdu.
- Finnair, Nanjing ve Pekin’e uçuşlarını 29 Mart’a kadar durdururken; İspanyol Iberia da Çin’de uçtuğu tek nokta olan Şanghay’a uçuşlarını koronavirüs nedeniyle geçici olarak askıya aldı.
- Bir diğer Hint havayolu IndiGo, Delhi-Chengdu ve Bingaluru-Hong Kong uçuşlarını askıya aldı. Jetstar Asia da en az 31 Mart’a kadar Hefei, Guiyang ve Xuzhou’ya yapılan tüm uçuşları durdurdu.
- Hollandalı KLM, 9 Şubat’a kadar Pekin ve Şanghay’a uçmama kararı alırken; Korean Air, Seul-Wuhan uçuşlarını 27 Mart’a kadar askıya aldı.
- Endonezyalı Lion Air, Çin’e yapılan uçuşları ikinci bir emre kadar kademeli olarak askıya alacağını söyledi.
- Lufthansa Grup şirketleri olan Lufthansa, SWISS ve Austrian Airlines da Almanya, İsviçre ve Avusturya’dan Çin anakarasına yaptığı haftalık 54 tarifeli uçuşu Şubat sonuna kadar askıya aldı.
- Başka bir Avrupalı SAS da 29 Şubat’a kadar Şanghay ve Pekin’e uçuşları kesti.
- Bu kararlarla birlikte Türk Hava Yolları, yaptığı bir açıklama ile 5-29 Şubat arasında Pekin, Guangzhou, Şanghay ve Xian’a olan uçuşlarda talep azlığı nedeniyle frekans azaltılacağı duyuruldu. Karar hem yolcular hem de personel tarafından büyük tepki topladı. Sosyal medyada uçuşların tamamen kesilmesi yönünde kampanyalar başladı. THY yönetimi ayrıca, kabin ekibinin Çin uçuşlarında maske ve eldiven kullanması kararını da çok geç alınması konusunda yoğun eleştiriye maruz kaldı.
- ABD’li United da Çin’e olan seyahat talebinde önemli bir düşüş görülmesi nedeniyle uçuş frekanslarını ciddi şekilde azalttı. Singapur Havayolları ve alt markası SilkAir de Şubat ayında Çin’e yapacağı uçuşlarda frekansları azaltacağını duyurdu.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından 31 Ocak Cuma’nın ilk saatlerinde; küresel salgının dünyadaki diğer ülkelerde ortaya çıkan virüs vakaları nedeniyle uluslararası düzeyde bir tehdit olarak görüldüğü ve acil durum ilan edilmesinin ardından karar değiştiren Türk Hava Yolları yaptığı bir açıklama ile 9 Şubat’a kadar Çin’de yaptığı 4 destinasyona uçuşlarını tamamen durdurduğunu açıkladı.
Analistler, virüsün, Nisan 2003’te Asya’daki yolcu talebinde yüzde 45’lik bir düşüşe yol açan SARS salgınından bu yana havayolu endüstrisi için en büyük salgın olduğu görüşünde. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ne (IATA) göre son 10 yıldır düzenli olarak büyüyen küresel havayolu endüstrisinin karlılığı özellikle 2003’ten bu yana Çin’e çok daha bağımlı hale geldi. Finansal durumu zayıf ve kötü yönetilen havayolları için virüsün yarattığı krizin yıkıcı etkileri olacağı düşünülüyor.
Çin, giden yolcu bakımından dünyanın en büyük uluslararası seyahat pazarı ve ikinci en büyük iç hat pazarı konumunda. Airbus ve Boeing küresel satışların yaklaşık yüzde 25’ini Çin’e yapıyor. IATA’ya göre, on yıl öncesine göre yılda yaklaşık 450 milyon daha fazla yolcu Çin’de havayolu ile seyahat ediyor. 23-27 Ocak tarihleri arasında Çin’deki uçuş trafiği yüzde 9 etkilendi. Havayollarının askıya alma kararlarıyla oranın çok daha fazla yükseleceği kesin. Uçuş trafiği en olumsuz etkilenen şehirler ise Wuhan’ın yanı sıra, Pekin, Ghangzhou ve Şangay oldu.
İRAN’DA UÇAK OTOYOLA İNDİ!
İranlı Caspian Havayolları’na ait MD-83 tipi yolcu uçağı 27 Ocak Pazartesi günü başkent Tahran’dan ülkenin güneybatısındaki Mahşehr’e gitmek üzere 135 yolcusuyla havalandı. İddialara göre pilotlar; havalimanına izin verilen yönün tersi yönde iniş yapmak istedi. Kulenin uyarılarının ardından pisti kaçıran kokpit ekibi, uçağın kontrolünü kaybetti.
Mahşehr-e-Ahwaz otoyoluna gövde üzeri çakılan uçakta yolun kenarına doğru sürüklendi ve uçak durduğu an yolcular hızlı bir şekilde tahliye edildi. Kullanılamaz hale gelen uçakta yangın çıkmaması büyük şans olarak görülürken; yolcuların uçağı terk ediş anları kameralara yansıdı. Olay yerinde çekilen fotoğraf ve videolar, yolun ortasında yer alan uçağın, her iki tarafında da araç ve yaya trafiğinin olduğunu gösteriyor. Mucizevi bir şekilde kimsenin yaralanmadığı olay, haftanın en çok konuşulanları arasına girdi.
Tahran merkezli Caspian Havayolları’nın son büyük kazası, İran’ın kuzeybatısındaki Kazvin şehrinde 2009’da yaşandı. Uçaktaki 153 yolcu ve 15 mürettebatın tamamının hayatını kaybettiği olay, ülke tarihinin en ölümcül havacılık kazalarından biri durumunda.
