THY VE PEGASUS’TAN REKOR ZARAR!
Pandeminin en fazla etkilediği sektörlerin başında gelen havacılık endüstrisinin tüm yerel ve küresel oyuncuları, yılın ikinci çeyreğinde büyük zarara uğradı. Türkiye’de de havacılık sektörünün özellikle Nisan ve Mayıs aylarında tamamen durma noktasına gelmesi nedeniyle şirketlerimiz yılın ikinci çeyreğini finansal olarak büyük kayıplarla kapattı.
Hafta içinde Türk Hava Yolları ve Pegasus, 2020 yılının ikinci çeyreği ile ilgili resmi rakamları KAP’a bildirdi. Buna göre Türk Hava Yolları yılın ikinci çeyreğinde net 2.23 milyar TL zarar açıkladı. Beklentiler bu zararın 2.13 milyar TL seviyelerinde olacağı yönündeydi.
THY’nin ikinci çeyrek satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 67 düşüşle 6.18 milyar TL olurken yılın ilk yarısındaki toplam satış ise 21.5 milyar TL olarak gerçekleşti. Koronavirüs nedeniyle Nisan ve Mayıs aylarında yurt içi ve yurt dışı seferlerini iptal eden THY, seferlerine Haziran ayında sınırlı olarak başlamıştı.
Böylece 2020’nin ilk 6 ayında THY’nin toplam zararı 4,2 Milyar TL gibi rekor bir seviyeye ulaştı. Şirket geçen yılın aynı döneminde 1.12 milyar TL zarar açıklamıştı. Şirketin 2019’un ikinci çeyrekte net kârı ise 133 milyon TL olmuştu.
Kovid-19 salgınının fazlasıyla etkilediği yılın ikinci çeyreğinde THY’nin kargo gelirleri Amerikan Doları bazında bir önceki yıla göre yüzde 90 arttı. Yolcu gelirleri yüzde 96 ve teknik gelirleri yüzde 61 azalan şirketin, konsolide cirosu böylece Amerikan Doları bazında yüzde 72 düşüş yaşadı.
Sınırlı sayıda uçuşun ve çoğunlukla kargo uçuşlarının yer aldığı yılın ikinci çeyreğinde, bölgelerin toplam yolcu ve kargo gelirlerindeki en yüksek payı yüzde 43 ile Uzak Doğu, yüzde 20 ile Amerika ve yüzde 18 ile Avrupa kıtasına yapılan uçuşlar oluşturdu.
Bloomberg’in haberine göre THY’nin bilançosunu Ziraat Yatırım, sınırlı negatif seviyesinde değerlendirirken, Halk Yatırım şirketin hem kendi beklentilerinin, hem de piyasa beklentisinin çok üzerinde bir zarar açıkladığını, 504 milyon TL seviyesinde gerçekleşen iştiraklerdeki değer düşüklüğü ve 538 milyon TL seviyesindeki ertelenmiş vergi giderinin, net zarardaki sapmada ana etken olduğunu açıkladı. Şeker Yatırım, şirketin ikinci çeyrekte daralan iş hacmine rağmen sağlıklı bir operasyonel performans gösterdiğini, açıklanan net zararının beklentilerin üzerinde gerçekleşmesiyle piyasaya etkisinin karışık olacağını düşünüyor.
İş Yatırım beklentilerden kötü açıklanan rakamların piyasada kısmi olumsuz tepki oluşturacağını, THY hisselerinin performansının önümüzdeki dönemde aşı haberleriyle uyumlu olacağını tahmin ediyor. Yapı Kredi Yatırım ise ikinci çeyrek sonuçlarının kargo gelirlerindeki olumlu seyir hariç tutulduğunda beklentiler dahilinde oldukça zayıf bir tabloyu işaret ettiğini söylüyor. Hisse için ‘Endeks Altı Getiri’ notunu krouduklarını söyleyen kurum, “Piyasa tepkisinin beklentilerden daha düşük gelen net kâr nedeniyle olumsuz olmasını bekliyoruz ancak FAVÖK’te gözlemlenen olumlu sapma etkinin sınırlı kalmasını sağlayabilecektir” dedi.
Pandeminin yarattığı olumsuz ekonomik etkilerin boyutunu Pegasus’un mali tablolarında da görmek mümkün. Pegasus 2020’nin ikinci çeyrek bilançosunda 120 milyon Euro net zarar açıkladı. Şirketin cirosu da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 94 daraldı. Bu rakamlar ile birlikte Pegasus’un yılın ilk 6 ayındaki toplam zararı ise 168,4 milyon Euro’ya ulaştı.
Şirketin zararındaki artışta, petrol fiyatlarındaki oynaklığa karşı korunmak için yaptığı finansal işlemlerin maliyeti ve 57 milyon liralık vergi etkili oldu. Pegasus’un Temmuz ayındaki yolcu sayısı ise karantina günlerine göre biraz hareketlendi. Şirket Temmuz ayında 1 milyonun biraz üzerinde yolcu taşıdı. Bu yolcu sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 64 gerilemeye işaret ediyor. Pegasus’un Temmuz ayında yaptığı uçuşlarda ortalama doluluk oranı ise yüzde 77.1 oldu. İç hat uçuşlarında doluluk oranı yüzde 82.0, dış hat uçuşlarındaki doluluk oranı ise yüzde 63.6 olarak açıklandı. Şirketin ilk yedi aylık süreçte toplam yolcu ve kapasite düşüşü ise yüzde 56 seviyelerinde.
Pegasus, geçen yılın ikinci çeyreğinde ise 323 milyon TL gibi rekor bir karlılık yakalamıştı. Bu müthiş yükseliş ile 2019’un ilk yarısını da 110 milyon TL net kâr ile kapatmıştı.
Pandeminin henüz kontrol altına alınamaması, salgının seyri; ülkeler arasında seyahatlerin uygulanabilirliği konusunda ortak uygulamaların başlayamaması; uluslararası seyahatlere ilişkin kural ve uygulamaların sürekli değişmesi, insanların seyahat etmek konusundaki endişelerinin sürmesi gibi faktörler nedeniyle yılın kalan iki çeyreğinin de havayolları açısından zorlu geçeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Bakalım şirketlerimiz 2020 yılını finansal açıdan hangi noktada kapatacak. Hep birlikte göreceğiz.
BOEING TEMMUZ’DA YENİ SİPARİŞ ALAMADI!
Amerikalı imalatçı Boeing de COVID-19’un havacılık endüstrisine verdiği zarardan nasibini almaya devam ediyor. ABD’li şirket, Temmuz ayında yeni uçak siparişi alamadığını ve ay boyunca sadece dört uçağı müşterilerine teslim edebildiğini duyurdu. Mart 2019’dan bu yana uçuşlardan çekilen 737 MAX için yeniden sertifikalandırma sürecinin ve test uçuşlarının başlamış olmasının da Boeing’in müşterilerinin güvenini yeniden kazanması için yeterli olmadığı anlaşılıyor.
Temmuz ayında 43 adet 737 MAX siparişi iptal edilirken; 2020 yılında iptal edilen 737 MAX siparişi sayısı ise 416’ya ulaştı. Temmuz sonu itibariyle, MAX uçakları için iptal ve sipariş dönüşümlerinin toplamı ise 864.
Boeing Temmuz ayında Air France ve Türk Hava Yolları’na birer 787 Dreamliner ile FedEx’e 767 kargo ve DHL’e 777 kargo uçağı teslim etti. Bu 4 teslimat ile Boeing’in yılbaşından bugüne kadarki toplam teslimat sayısı ise 74’e ulaştı. Geçen yıl Temmuz ayında Boeing müşterilerine 23 uçak teslim etmişti.
Boeing, küresel salgın ve 737 MAX krizinden önce 2018 yılında toplam 806 uçak teslimatı yaparak tüm zamanların rekorunu kırmıştı. Mevcut tahminler, şirketin 2020’de toplam 138 uçak teslim edebileceğini gösteriyor.
İRAN YÖNETİMİ TAZMİNAT VERMEYİ REDDEDİYOR!
İran yönetimi, 8 Ocak’ta Tahran’dan Kiev’e gitmek üzere kalkışı sırasında düşürülen Ukrayna Havayolları’na ait Boeing 737’de hayatını kaybedenlerin yakınlarına verilecek tazminatın Avrupalı sigorta şirketleri tarafından ödenmesi gerektiğini iddia ederek tazminat ödemeyi reddediyor. Kazayla ilgili hazırlanan ön raporda, uçağın Devrim Muhafızları tarafından 2 füzeyle vurularak düşürüldüğü, kazanın “görevi ihmal ve iletişim sorunu kaynaklı” insan hatasından kaynaklandığı duyurulmuştu.
İnsan hatasından kaynaklanan ve İran Genelkurmay Başkanlığı’nın yolcu uçağının seyir füzesi olarak algılandığını ve kısa menzilli füzeyle “yanlışlıkla” vurulduğunu itiraf ettiği olayda, uçakta bulunan 176 kişi yaşamını yitirmişti.
İran Merkez Sigorta Örgütü başkanının hafta içinde yaptığı açıklamada, “Ukrayna uçağının, İranlı sigorta şirketleri tarafından değil, Ukrayna’daki Avrupalı şirketler tarafından sigortalandığı bu nedenle, tazminatı da Avrupalı şirketlerin ödemesi gerektiği vurgulandı. Bahsedilen sigorta şirketlerinden ise henüz bir yorum yapılmadı.
Ailelere ödenecek tazminat için bir sonraki müzakere Ekim ayında yapılacak. Şubat ayında Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky, İran’ın önerdiği ilk tazminat teklifinden memnun olmadıklarını ve kazada yakınlarını kaybeden aileler için maksimum tazminat için bastıracağını söylemişti. Kiev yönetimi, anlaşmaya varılamaması durumunda konuyu uluslararası mahkemelere taşımaktan çekinmeyeceğini ve Tahran yönetiminin adalete hesap vereceği konusundaki kararlılığını sıklıkla dile getiriyor.
A350’NİN MOTORUNDA ÇATLAK TESPİT EDİLDİ!
İngiliz motor üreticisi Rolls-Royce, Airbus A350 uçağına güç veren Trent XWB motorlarının “bazılarında” küçük çatlaklara da sebebiyet veren erken aşınma problemi tespit edildiğini açıkladı. Bu çatlakların, 4-5 yıldır hizmette olan “az sayıda” Trent XWB-84 motorlarında, düzenli bakımlar esnasında tespit edildiği duyuruldu.
Özellikle, motorların Orta Basınç Kompresörünün bir veya iki kanadında görülen aşınmalardan, motorun daha genç modellerinin etkilenmediği anlaşılıyor. Sorunun tespit edildiği motorların hiçbirinin uçuşlarda anormal bir durum yaratmadığı ancak yine de önlem olarak tüm Trent XWB-84 motorlarının inceleneceği duyuruldu. Şu an dünya genelinde aktif olarak uçak yaklaşık 100 adet Trent XWB-84 motoru bulunuyor.
Rolls Royce yönetimi, yatırımcılara ve A350 operatörlerine, uçakların uzun sayılabilecek bir süre yerde yatmasını gerektirecek bir sorun veya yüksek maliyetli bir işlem gerektirmeyeceği konusunda güvence verdi.
İncelemeye alınacak motorların şuana kadar sorunsuz şekilde dünyanın çevresinde 350 tur atacak kadar sorunsuz uçtuğu vurgulanırken; bahsedilen sorununun Boeing 787’ye güç veren Trent 1000 motorunun daha önce yaşadığı sorunlarla herhangi bir ilgisi olmadığı açıklandı.
PAKİSTAN’DA PİLOT SKANDALI BÜYÜYOR!
22 Mayıs’ta Pakistan Havayolları’na ait Airbus A320, Karaçi havaalanına inişi sırasında evlerin üzerine düşmüş ve 98 kişi hayatını kaybetmişti. Kara kutu çözümlemelerinin ardından Kaza Ön Raporu yayınlanmış ve ülkedeki pilotların üçte birinden fazlasının sahte lisansa sahip olduğunu da ortaya çıkaran geniş kapsamlı bir soruşturma başlatılmıştı.
Skandalın yeni boyutları ortaya çıkmaya devam ediyor. Havayolunda yapılan bir iç denetim sonucunda, pilotlarının olağanüstü düşük üretkenliğe sahip oldukları, lüks otellere aşırı fazla harcama yapılması nedeniyle şirketten çok fazla ücret aldıkları ve yetersiz çalıştıkları tespit edildi.
Havayolu ve Pakistan Sivil Havacılık Otoritesi işbirliği ile hazırlanan rapora göre, pilotların üretkenliğinin, endüstri standartlarının çok altında olduğu belirtilirken; maaşların da küresel ortalamanın çok üzerinde olduğu ortaya çıktı. Pilotların yüzde 81’inin “uçuş saatlerini bile tamamlamamasına rağmen çok yüksek maaşlar aldığının ortaya çıkarıldığı raporda, kabin ve kokpit ekibinin hesap verebilirlik mekanizması olmadığı yer aldı
Pilotların ve kabin ekibinin yatılarda nerede kalmayı seçtiklerine dair denetimin olmadığı, bu yüzden ekiplerin en pahalı ve lüks otelleri seçmesi nedeniyle, personelin fahiş harcamalarının yıllar içinde havayoluna “milyarlarca rupi” ye mal olduğu ortaya çıktı.
Rapordaki bir örnekte, Karaçi’de, havayolunun “300 odalı” bir oteli olmasına rağmen, mürettebatın bu şehirde yaptığı yatılarda beş yıldızlı lüks bir oteli seçtikleri görüldü. Mürettebatın yurt dışı yatılarında da bütçe dostu olanlardan ziyade lüks otellerde konaklamayı tercih ederek şirkete yaklaşık 2,5 milyon dolarlık fatura çıkardıkları görüldü.
Çalışmada, kabin ekibiyle ilgili tüm uygulamaların da liyakatten uzak ve kurallara aykırı olduğunu tespit edildi.
Raporun nihai önerilerinde, hem kabin ekipleri hem de pilotlar için otel düzenlemelerinin gözden geçirilmesi ve kalınacak otellerin önceden onaylanması ve bu otellerin havaalanlarına yakın olması gibi detaylar yer aldı. Ayrıca, pilotlarının ikramiye ve maaş durumlarında da değişiklik yapılması önerildi. Konu şu anda İslamabad Yüksek Mahkemesine taşınmış durumda.
İSRAİL-BAE İLİŞKİLERİNİN NORMALLEŞMESİ HAVACILIĞA NE GETİRİR?
ABD Başkanı Donald Trump tarafından açıklanan, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ilişkilerini tamamen normalleştirmek için imzalanan Abraham Anlaşması ile havacılık endüstrisinde de yeni adımlar atılacak. Anlaşma, İsrail’in Batı Şeriadaki ilhak planlarını askıya alması karşılığında BAE ile ilişkilerinin 49 yıl aranın ardından tam normalleşmesini öngörüyor. Bu gelişme Ürdün ve Mısır’dan sonra, BAE’ni İsrail ile resmi diplomatik bağları ilan eden üçüncü Arap ülkesi yapıyor.
Normalleşme kapsamında iki ülke arasında turizm faaliyetlerinin yanı sıra yapılacak ikili anlaşmalar neticesinde İsrail’in Ben Gurion Havaalanı ile Abu Dabi, Dubai gibi Emirlik şehirleri arasında doğrudan uçuşların başlayacağı duyuruldu.
Uçuşların başlamasının BAE merkezli havayolları için potansiyel bir ekonomik getirisi olacağı düşünülürken; İsrailli El Al’ın ise bu rotalarda uçmak için kendisine yasak olan Suudi hava sahasına girmek zorunda kalması nedeniyle uçuş yapamayacağı konuşuluyor.
2020’nin başlarında Etihad, Filistin’e yönelik insani yardım taşıdığı bir kargo uçuşu ile İsrail’e doğrudan hizmet veren ilk BAE havayolu şirketi olmuştu.
