RUSYA KENDİ SAĞLAM UÇAKLARINI NEDEN PARÇALIYOR?
24 Şubat’ta Ukrayna’ya savaş açan Rusya’ya, batılı ülkeler tarafından uygulanan yaptırımlar, ülkedeki havayollarının, uçaklarına yedek parça temin etmesini veya uçaklara bakım hizmeti almasını engelliyor.
Reuters’te yer alan bir habere göre, devlet kontrolündeki Aeroflot dahil olmak üzere, tüm Rus havayolları, Batılı ülkelerin yaptırımları nedeniyle yurt dışından satın alamayacakları yedek parçaları temin edebilmek için, aktif hizmete devam eden uçaklarını parçalamaya başladı. Atılan bu adım, Rusya hükümetinin, Haziran ayında havayollarına, bazı uçakları yedek parça olarak kullanmaları yönünde verdiği tavsiyeyle uyumlu görünüyor.
Havacılık uzmanlarının, Rus havayollarının uçaklarını uçuşa elverişli tutabilmek için, aktif uçaklardan bazılarını yedek parça kaynağı olarak kullanmasının zorunlu olduğu görüşünde. Aeroflot’un, filosundaki en az bir adet Rus yapımı Sukhoi Superjet 100 ve bir adet Airbus A350’yi operasyondan çekerek, parçalarına ayrıldığı iddia ediliyor.
Rusya’daki ticari uçak filosunun büyük çoğunluğu Batılı ülkeler tarafından üretilen uçaklardan oluşuyor. Daha sık kullanılan Boeing 737 ve Airbus A320 tipi uçaklar için daha fazla yedek parçaya ihtiyaç duyulması nedeniyle, Aeroflot’un birkaç Boeing 737 ve Airbus A320’yi de yedek parça kaynağı haline getirmiş olabileceği söyleniyor. Rusya Ulaştırma Bakanlığı ve Aeroflot, şimdilik bu iddialara yanıt vermiyor.
A320neo, A350 ve Boeing 737 MAX ve 787 gibi yeni nesil uçaklar da sürekli güncellenmesi gereken sistem ve teknolojilere sahip. Batılı kaynaklar, yaptırımların yürürlüğe girmesinden sonraki bir yıl içinde, Rusya’nın modern uçaklarını, son derece gelişmiş ve yetkin mühendislik üslerinin bile aktif hizmette tutmasının neredeyse ‘imkansız’ olacağı görüşünde.
Aeroflot’un filosunun yaklaşık %80’i Boeing ve Airbus uçaklarından oluşuyor. 2021 sonu itibarıyla havayolunun filosunda 134 Boeing ve 146 Airbus ile birlikte yaklaşık 80 adet Rus yapımı Sukhoi Superjet-100 uçağı bulunuyor.
Rus hükümetinin tavsiyesi, 2025 sonuna kadar yabancı uçak filosunun üçte ikisini çalışır durumda tutacak şekilde “aktif uçak filosunun kısmen parçalanmasını”öngörüyor. Asıl zorluğun ise motorlar ve gelişmiş elektronik ekipmanları çalışır durumda tutmak olacağı düşünülüyor.
Asya ve Orta Doğu’daki şirketlerin, Batılı hükümetler tarafından kendilerine karşı ikincil yaptırım riskinden korktukları için, Rusya’ya yaptırım uygulamayan ülkelerden tedarik konusunda çok yardımcı olmayacağı düşünülüyor.
Öte yandan tüm batılı ülkelerin, hava sahalarını Rus yolcu uçaklarını kapatması nedeniyle Türkiye Rus yolcuların tek çıkış yolu oldu. Türk Hava Yolları başta olmak üzere Türk şirketleri Rusya’dan Türkiye’ye günde ortalama 85 uçuş yapıyor. Rusya, Ağustos sonunda uçuşların günde 100’e çıkarılmasını talep ediyor. Türkiye’ye sefer yapan Rus havayolu şirketleri ile birlikte Rusya’dan Türkiye’ye her gün 120 civarında uçak gelip gidiyor.
Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlara katılmayan diğer ülkeler, Birleşik Arap Emirlikleri, Sırbistan, Mısır, Ermenistan, Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan. Ancak bu yedi ülkenin toplamı dünyaya açılan Rus seyahat severlerin ancak yüzde 15’ini oluşturuyor. Kalan yüzde 85’i ise Türkiye üzerinden dünyanın dört bir yanına dağılıyor.
Macar havayolu Wizz Air’in, 3 Ekim’de Abu Dabi’den Moskova’ya yeniden uçmaya başlama kararının ardından; havayolu bu habere sinirlenebilecek Ukraynalılara zeytin dalı uzatma kararı aldı. Wizz Air, Ukrayna vatandaşlarına 15 Eylül – 8 Aralık 2022 tarihleri arasında Avrupa ve Birleşik Krallık’ta 800 güzergahta seyahat etmeleri için, ekstra 100.000 ücretsiz bilet daha sağlama kararını duyurdu.
Wizz Air’in Ukraynalılara Mart ayında başlayan jesti, 100 bin yeni bilet ile taçlanmış oldu. Ücretsiz uçuş rezervasyonuiçin, havayolunun web sitesinden Uluslararası Ukrayna pasaport numarasının girilmesi yeterli olacak.
AMSTERDAM SCHIPHOL UÇAĞINI KAÇIRAN YOLCULARA TAZMİNAT ÖDEYECEK!
Amsterdam Schiphol Havalimanı, Hollanda Tüketici Derneği’nin kararı doğrultusunda, 23 Nisan ile 11 Ağustos 2022 tarihleri arasında, havalimanına zamanında gelen, ancak güvenlik kontrolünde istisnai bekleme süresi nedeniyle uçuşunu kaçıran yolcular için özel bir telafi uygulaması başlattı.
Bu kriterleri sağlayan yolcular, 30 Eylül’e kadar havalimanının web sitesi üzerinden tazminat talebinde bulunabilecek.Yolcular, yeni bir uçuş rezervasyonu yaptıysa veya alternatif bir ulaşım yöntemi ile gitmek istedikleri yere ulaştıysa; yapılan tüm ekstra seyahat masrafları ödenecek. Ayrıca, Schiphol’deki yoğunluk nedeniyle uçuşunu kaçıran mağdur yolcular, konaklama masrafları ile varış yerlerindeki iptal edilemeyen konaklama, ulaşım veya etkinliklerin masraflarını da talep edebilecek.
Web sitesi üzerinden doldurulan formlar, Schiphol yönetimi tarafından, hazırlanan hüküm ve koşullar temelinde değerlendirdikten sonra karara bağlanacak.
Son dönemde Schiphol, yeni personelleri istihdam etmek ve Schiphol’de çalışmayı daha çekici hale getirmek için ciddi çaba harcıyor. Havalimanındaki tüm süreçleri yapay zeka teknolojisi ile iyileştirmeye odaklanan Yaz Eylem Planı için de ciddi bir çaba sarf ediliyor.
Geçtiğimiz günlerde, FligtAware tarafından dünya genelinde en çok uçuş iptali ve rötar yaşanan “en problemli havalimanları” listelerinde Amsterdam Schiphol, uçuşların yüzde 41,5’inde yaşanan gecikme nedeniyle 4’üncü; yüzde 3.9 uçuş iptali ile de 10’uncu sırada yer almıştı.
Yolcuların bir kısmı, Rotterdam ve Eindhoven şehirlerindeki çevre havalimanlarına kaydırılıyor. Devam eden yoğunluğu azaltmak için, uçuşu 4 saatten fazla olan yolcular havalimanı dışında bekletilirken, havalimanının dış hatlar gidiş kısmındaki yoğunluklar sebebiyle oluşan yüzlerce metrelik kuyruklara bir türlü çözüm bulunamıyor.
GELECEĞİN UÇAK YAKITI AMONYAK MI OLACAK?
Havacılık endüstrisinde, fosil yakıtlara alternatif arama çabalarının çoğu, elektrik, hidrojen ve Sürdürülebilir Havacılık Yakıtı (SAF) üzerine odaklanmış durumda. Oysa bilim insanları, yepyeni bir alternatif yakıt keşfetmek üzerine yoğunlaştı.
Central Florida Üniversitesi, uçaklar için potansiyel bir yakıt alternatifi olarak, Amonyak test etmeye başlayacağını duyurdu. Program, NASA tarafından 10 milyon Dolar değerinde, beş yıllık bir hibe ile destekleniyor.
Central Florida Üniversitesi öğretim üyelerinin yanı sıra Georgia Tech ve Purdue’dan uzmanların da bulunduğu ekibe, Boeing, Southwest Research Institute ve Greater Orlando Aviation Authority gibi havacılık sektörünün devleri de davet edildi.
Karbon emisyonunu sıfırlamak için ana Hidrojen taşıyıcısı olarak amonyağı kullanmanın yollarının arandığı çalışma kapsamında, bir Boeing 737-8 üzerinde de bazı denemeler yapılacak. Bir taraftan da amonyak ile uyumlu yeni jet motoru bileşenleri de geliştirilecek.
Geliştirilen proje kapsamında, şu an olduğu gibi uçak kanatlarının içindeki yakıt tanklarında depolanacak olan yakıt, önce bir dönüştürücüsüne gönderilecek. Jet motorlarından sağlanan ısı ve katalizör etkisi yapacak bir çatlatıcı reaktör yardımı ile amonyak, ana bileşenleri Hidrojen ve Azot atomlarına ayrılacak. Yanabilir hale gelen yakıt karışımı, motorların yanma odalarına gönderilecek. Yanma reaksiyonu sonucunda ortaya çıkan atık ürünler (zararsız) Nitrojen ve su buharı, motorun egzozundan dışarı atılacak.
Uçaklarda yakıt olarak amonyak kullanılması ile karbondioksit üretimi sıfırlanmış olacak. Ayrıca, amonyak, uçakların arkalarında bıraktığı beyaz izler yani yoğunlaşma çizgileri (contrail) oluşumunu da büyük ölçüde azaltabilir.
2027’ye kadar sürmesi planlanan bu çalışma, havacılık endüstrisinin amonyakla ilk flörtü değil. Daha önce de Avustralyalı Aviation H2 isimli şirket, Dassault Falcon 50 iş jetini, 2023’ün ortalarına kadar kısmen amonyak ile uçurmayı planladığını duyurmuştu.
10 EURO’YA UÇAK BİLETİ DEVRİ BİTTİ!
Dünya çapında uçuş iptalleri ve gecikmeler, havalimanları için sıradan bir hale geldi. Yüksek uçak bileti fiyatları da en az iptaller ve gecikmeler kadar sektörün normali durumunda.
1-10 Euro arasında sattığı biletlerle bilinen İrlandalı düşük maliyetli havayolu Ryanair’in CEO’su Michael O’Leary, artık ucuz bilet devrinin bittiğini açıkladı. Rusya-Ukrayna savaşının devam eden bir sonucu olan enflasyon ile artan yakıt maliyetleri üzerine, artan yolcu taleplerinin de eklenmesiyle, havacılık endüstrisinde operasyonel standartlar üzerindeki baskıların daha da arttığını söyleyen O’Leary, bu yaz sezonunda Avrupa’da uçak bileti fiyatlarının, pandemi öncesine gmre ciddi şekilde arttığını ve önümüzdeki süreçte daha da artacağını açıkladı. Bazı şehirler için uçak bileti fiyatlarının, 2019’un aynı dönemine kıyasla %250’den fazla arttığını açıklayan O’Leary, bu hatlara Londra-Stansted’den Atina, Lizbon, Faro, Madrid ve Sevilla gibi hatları örnek gösterdi.
Pandemiden önce, ortalama dört kişilik bir aile, Londra Heathrow veya Gatwick’ten İstanbul’a uçmak için ortalama 331,38 € ödeyeceğini söyleyen O’Leary, aynı ailenin bugün Londra-İstanbu rotasında yaklaşık 672,22 € ödemesi gerektiğini açıkladı.
O’Leary, artan uçak bileti fiyatlarına rağmen, yolcuların uçmaya devam edeceğinden emin. İnsanların sık sık uçmaya devam edeceğini ancak fiyat konusunda çok daha duyarlı hale geleceğini düşündüğünü söyledi. Full servis hizmet veren taşıyıcılarla uçmak artık oldukça lüks hale geldiği için, Ryanair rakipleri easyJet ile Wizz Air’in, yolcular için yine ideal seçenekler olmaya devam edeceği görüşünü paylaştı.
Hava yolculuğuna olan talep bir anda geri geldiği için, havayolları ve havalimanlarındaki personel sıkıntısı, uçuşlarda iptallere ve gecikmelere yol açıyor. Ryanair, uçak bileti fiyatları konusunda rakiplerine karşı üstünlük elde edebiliyor olsa da, küresel havacılık endüstrisini yavaşlatan aynı operasyonel zorluklarla onlar da yüzleşiyor. 2022’nin ilk altı ayında, Ryanair uçuşlarının %0,3’ünü iptal ederken, British Airways %3,5 ve easyJet %2,8 oranında iptal yaşadı.
O’Leary, Ryanair’in Omicron varyantının uluslararası hava yolculuğunu etkilediği geçen Kasım ayında kabin ve uçuş ekiplerini işe almaya ve eğitmeye başlama kararı nedeniyle, bu tip sorunları diğer havayollarından daha iyi idare edebildikleri görüşünde. Ancak Ryanair’in de rakiplerinden daha farklı ve büyük bir sorunu var. Endüstriyel grevler. Ryanair’i en son tehdit eden olay, İspanyol kabin ekibinin başlattığı beş aylık grev oldu.
AIRBUS VE BOEING’İN TEMMUZ 2022 KARNESİ!
Avrupalı uçak üreticisi Airbus ile en büyük rakibi ABD’li Boeing arasındaki rekabet, Temmuz ayında da devam etti. Pandemiden sonra ilk kez gerçekleşen ve havacılık dünyasını bir araya getiren Farnborough Airshow’da imalatçıların aldığı siparişler de Temmuz ayı karnesine önemli katkıda bulundu.
Airbus, Temmuz ayında kelimenin tam anlamıyla muhteşem bir performans gösterdi. Ay boyunca 11 havayolu müşterisi ile anlaşma imzalayan Avrupalı imalatçı, Temmuz ayını tam 401 adet yeni uçak siparişi ile kapatmayı başardı. Airbus için görkemli Temmuz performansının en büyük katkısı Çin’den geldi. Çin devletine ait 4 farklı havayolu, Airbus’a toplam 292 uçak siparişi verdi. China Eastern Havayolları tek başına 100 uçak siparişi vererek, Airbus’ın yüzünü güldürdü. China Eastern’ün sipariş dağılımı, 32 adet A320neo ve 68 adet A321neo oldu. Air China, 5 adet A319neo, 9 adet A320neo ve 50 adet A321neo olmak üzere toplam 64 uçak siparişi verdi. Shenzhen Airlines ise 18 adet A320neo ve 14 adet A321neo ile 32 uçaklık siparişe imza attı.
Farnborough Air Show’da istediği performansı gösteremeyen ve sansasyonel sipariş haberlerini rakibi Boeing’e kaptıran Airbus, fuar sonrası Çin’den gelen haberlerle, büyük siparişler için havacılık fuarına ihtiyacı olmadığını gösterdi.
Airbus tarafından hazırlanan aylık sipariş verilerine göre, Toulouse merkezli uçak üreticisi American Airlines, Jet2, Spirit Airlines, Delta Air Lines, China Southern Airlines, Air China, LATAM, Shenzhen Airlines, easyJet, China Eastern Airlines ve Türk Hava Yolları’ndan yeni siparişler aldı. Ayrıca ay boyunca adı açıklanmayan müşterilere on adet uçak satıldı.
Farnborough’da ABD’li Delta Air Lines, mevcut A220 siparişlerinin üzerine 12 adet A220-300 siparişi daha vererek, toplam A220 sipariş sayısını 107’ye yükseltti. Fuarda ayrıca easyJet, 56 adet A320neo siparişini onayladı. LATAM, mevcut A320neo siparişlerinin üzerine, 17 adet A321neo siparişi daha verdi.
7 Temmuz’da Airbus, American Airlines ile dört adet A321neo için anlaşma imzaladı. Ertesi gün, İngiltere merkezli Jet2’den üç adet A321neo siparişi geldi. 13 Temmuz’da ise Spirit Airlines’tan beş adet A321neo siparişi için imzalar atıldı.
Airbus’ın Temmuz ayında geniş gövdeli uçakları için tek sipariş Türk Hava Yolları’ndan geldi. THY, 30 Temmuz’da 2 adet A350-900 siparişi verdi. Böylece Airbus’ın Temmuz ayında aldığı 401 uçak siparişinin 399’u dar gövde uçaklara yapıldı. Bu 399 dar gövde uçağın 382’si A320neo ve A321neo uçakları içindi. Kalanlar ise Delta’nın sipariş ettiği 12 adet A220 ve China Southern ile Air China’dan gelen 14 adet A319neo siparişiydi.
Böylece 31 Temmuz itibariyle, Çinli operatörlerin filosundaki Airbus uçaklarının sayısı 2.070’in üzerine çıktı. Dünya genelinde aktif hizmet veren tüm Airbus uçaklarının sayısı ise 12.696 oldu.
Airbus ayrıca Temmuz ayı boyunca müşterilerine 46 uçak teslimatı yaptı.
Boeing ise Temmuz ayını 126 net sipariş ve 26 teslimat ile tamamladı. Rakibi Airbus’a göre çok daha sıradan bir performans gösterdi. Ay boyunca 130 yeni sipariş alan imalatçı 4 de sipariş iptali yaşadı. Boeing, Temmuz ayında 17 müşterisine yaptığı 26 adetlik teslimat sayısı ile Haziran ayındaki teslimat sayısı olan 51’in çok altında kaldı.
Boeing, Temmuz ayında Farnborough Air Show sırasında ABD’li Delta Air Lines’ın 100 adet 737 MAX siparişi aldı. Fuarda Qatar Airways ile 25 adet 737 MAX için imzalar atıldı. Bu iki sipariş haricinde Temmuz ayında Boeing, American Airlines’ten üç adet 777 kargo ve iki adet 737 MAX siparişi alabildi. Toplamda, Boeing’in şu anda 5.200’den fazla uçak için bekleyen siparişi bulunuyor.
Temmuz ayında Boeing’in müşterilerine teslim ettiği 26 uçağın 23’ü 737 MAX idi. Bu uçaklar haricinde, Danimarkalı A/S Maersk Aviation Holdings 767-300 kargo uçağı, Çin’deki CES Leasing Corporation 777 kargo uçağı ve FedEx Express 767-300 kargo uçağı aldı.
31 Temmuz itibariyle, 2022’nin ilk 7 ayında Boeing’in yaptığı toplam teslimat sayısı 242 olurken; bunların 212’si 737 MAX oldu. Airbus aynı dönemde müşterilerine 343 uçak teslim etti.
Öte yandan Boeing geçtiğimiz hafta içinde, yaklaşık 15 ay aradan sonra ilk 787 Dreamliner teslimatını yaptı. Uçağın üretim kusurları nedeniyle durdurulan teslimatlarının yeniden başlaması için FAA’den onay gelmesinin ardından, uzun süre sonra ilk kez 787 teslimatı yapılan şirket American Airlines oldu. Bu gelişme, 787 teslimatlarının artması ile ilgili önümüzdeki birkaç ay içinde Boeing’in teslimat rakamlarının ciddi bir ivme kazanabileceği anlamına geliyor.
