KAZAKİSTAN’DA UÇAK KAZASI!
Kazakistan’ın Almaty şehrinden, başkent NurSultan’a gitmek üzere 3’ü bebek; 5’i çocuk toplam 93 yolcu ve 5 mürettebat ile havalanan Bek Air’e ait Fokker-100 tipi yolcu uçağı, kalkış sırasında düştü. İlk belirlemelere göre aralarında uçağın kaptan pilotunun da yer aldığı en az 14 kişinin hayatını kaybettiği biliniyor.
Kalkışını gerçekleştirmeye çalışırken 2000 feet irtifaya tırmandıktan sonra radardan kaybolan ve hızlı bir şekilde irtifa kaybeden uçak, iki katlı bir binanın üzerine düştü. Olayın ardından, uçak birkaç parçaya ayrıldı; gövdenin büyük bölümü nispeten sağlam kaldı. Hayatını kaybedenler ve yaralanmaların büyük bölümü, uçağın ön kısmında oturan yolcular arasında gerçekleşti.
Görgü tanıkları ve uzmanlar kazanın gerçekleştiği dakikalarda gökyüzünde yoğun bir sis hakim olduğunu, görüşün kısıtlı, havanın hafif rüzgarlı ve sıcaklığın -12 derece olduğunu belirtiyor. Uzmanlar kazanın sebebi konusunda teknik problemler ve pilotaj hatasının öne çıktığını açıkladı. Kalkış öncesi uçağın iki kez kuyruğunu yere vurduğu, iniş takımlarını toplamaya çalışırken önce sola daha sonra keskin bir şekilde sağa doğru yatarak kontrolden çıktığı ve yerleşim yerine düştüğü açıklandı. Uçağın kanatlarında buzlanma yaşanmış olabileceği üzerinde ciddi şekilde durulan ihtimaller arasında yer alıyor. Sevindirici olan gelişme ise kazanın ardından yangın çıkmaması oldu. Kazanın gerçek nedeni hazırlanacak resmi raporun ardından belli olacak. Olay esnasında uçakta bulunan yolcular, uçak irtifa kaybetmeye başlamadan önce, patlama sesine benzer çok büyük bir gürültü duyduklarını belirtiyor.
Ülkede bir günlük ulusal yas ilan edilirken; başbakan Askar Mamin liderliğinde kurulan bir ekip kaza ile ilgili soruşturma başlattı. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev yaptığı açıklama ile hayatını kaybedenleri ailelerine başsağlığı dilerken; kazadan sorumlu olanların ortaya çıkarılarak en ağır şekilde cezalandırılacağını açıkladı.
KAZA YAPAN UÇAĞA DAİR DETAYLAR
Kaza yapan uçak 1996 yılında ilk uçuşunu yapan, 23.7 yaşındaki Fokker-100 tipi bölgesel yolcu uçağıydı. Temmuz 2013’de Kazakistan tesciline giren uçağın uçuşa elverişlilik sertifikası en son 22 Mayıs 2019’da 1 yıllığına yenilenmişti. Kazanın hemen ardından Kazakistan Sivil Havacılık Dairesi ülke genelinde Fokker-100 uçaklarının uçuşlarını durdururken; Bek Air’in de tüm uçuş operasyonları geçici olarak askıya alındı.
BEK AIR NASIL BİR HAVAYOLU?
İlk olarak VIP uçuş operasyonlarını yapma hedefiyle 1999 yılında kurulan Bek Air, kendisini Kazakistan’ın ilk düşük maliyetli havayolu şirketi olarak tanımlıyor. Bek Air filosunda 7 adet Fokker 100 tipi uçak bulunuyor.
FOKKER 100 UÇAKLARI VE KAZALARI
Kısa menzilli uçuşlar için tasarlanmış orta boy iki turbofan motora sahip olan Fokker 100 uçakları ilk uçuşunu 1986 yılında yaptı ve toplam 283 adet üretildi. Hollandalı bir üretici olan Fokker iflas ettikten sonra uçakların üretimi 1997’de sona erdi. Üretilen uçakların bakım ve diğer hizmetleri, başka uçak imalatçıları tarafından devralındı.
Fokker 100 uçakları bugüne kadar iki büyük kazaya daha karıştı. Palair Makedon Havayolları’na ait bir Fokker 100, 1993’te Üsküp’ten kalkıştan kısa süre sonra düştü. Uçaktaki 97 kişinin 83’ü yaşamını yitirdi. Brezilyalı TAM Havayolları’na ait Fokker 100 ise 1996’da Sao Paulo yakınlarında düştü. Uçaktaki 99 kişinin tamamı ve yerde dört kişi yaşamını yitirdi.
ALMATI’DA 3’ÜNCÜ KAZA
Kazanın meydana geldiği Almatı şehrinin de uçak kazaları konusunda sabıkası pek parlak değil. 29 Ocak 2013’te, kuzeydeki Kokshetau’dan gelen bir yolcu uçağı Almatı yakınlarında düştü ve 20 kişi hayatını kaybetti.
Bir ay önce, ülkenin güneyinde üst düzey Kazak güvenlik görevlilerini taşıyan askeri bir uçak düştü ve 27 kişi can verdi.
KAZAKİSTAN HAVACILIĞI GÜVENLİ Mİ?
2009 yılında Avrupa Havacılık Güvenliği Ajansı EASA tarafından yapılan denetlemelerde, Kazakistanlı havayollarının, havacılık güvenliği seviyesinin gerekli uluslararası standartlara uygun olmadığı gerekçesiyle Avrupa hava sahasında uçmaları yasaklanmıştı. 2016 yılına kadar süren kara liste sürecinde kapsam dışı kalan tek Kazak havayolu Air Astana olmuştu.
Kazak Sivil Havacılık Komitesi, yapılan düzenlemeler ve güvenlik yönetimi süreçlerinin gözden geçirilmesiyle 2016’nın sonlarında tüm Kazak havayollarına Avrupa hava sahasında uçuş izni yeniden sağlandı.
EN UZUN TAXI SÜRESİNE SAHİP HAVALİMANLARI AÇIKLANDI
Avrupa havacılığını desteklemek üzere kurulan EUROCONTROL tarafından yapılan bir çalışma ile; dünya genelindeki havalimanlarında, uçakların kalkış öncesi ve iniş sonrasında yerde yaptıkları taxi süreleri kıyaslandı.
Uçakların kalkış öncesinde park pozisyonundan pist başına gidişlerine “taxi-out”, inişte piste teker koyma sonrasında park pozisyonuna kadar olan hareketlerine ise “taxi-in” adı veriliyor. 2019 yılı yaz döneminde yapılan uçuşlardan elde edilen verilere göre hazırlanan tablo, taxi-in ve taxi-out olmak üzere iki bölüme ayrıldı.
Yapılan çalışma; iniş sonrasında uçakların en fazla taxi yaptığı havalimanının, ortalama 18.4 dakika ile ABD’nin New York JFK Havalimanı olduğunu gösteriyor. Sıralada ilk üç sırayı Fort Lauderdale ve İstanbul Havalimanı oluşturuyor. Yolcuların çok şikayetçi olduğu İstanbul Havalimanı’nda ortalama taxi-in süresi 16.2 dakika olarak ölçülmüş.
Kalkış öncesi taxi süresinde de zirvede ortalama 33.6 dakika ile yine New York JFK Havalimanı var. Onu, yine ABD’den Philadelphia ve Filipinler’in başkenti Manila havalimanları takip ediyor. İstanbul Havalimanı bu kategoride 23.9 dakika ortalama ile 15. sırada yer alıyor.
2018 yılı yaz dönemi verilerine bakıldığında, İstanbul Atatürk Havalimanı’nın taxi-in kategorisinde 9.6 dakika ortalama ile 29’uncu, taxi-out kategorisinde ise 19.9 dakika ile 32. sırada yer aldığı görülüyor. Yani İstanbul Havalimanı’nda taxi sürelerinde ciddi bir artış yaşandığı görülüyor. İstanbul Havalimanı’nda, Atatürk Havalimanı’na göre Taxi-in süresi %69, taxi-out süresi ise %20 oranında yükselmiş.
Konuyla ilgili yapılan çok sayıda akademik çalışma ise taxi sürelerindeki uzamanın maliyetini ortaya koyuyor. Buna göre ABD’de faaliyet gösteren tarifeli havayolları için 2018 verileri kullanılarak yapılan hesaplamaya göre, tüm uçuş süresinde bir dakikalık artışın bedeli, 74 USD olarak bulunmuş.
A380’İN EN UZUN NON-STOP UÇUŞU YAPILDI
Singapurlu ST Engineering ve Airbus ortak girişimi olan ve A380 uçaklarının bakım ve modifikasyonu konusunda uzmanlığa sahip dünya çapındaki az sayıda şirketten biri olan Elbe Flugzeugwerke, Qantas Havayolları’na ait Airbus A380’lerden biri üzerinde bir dizi modifikasyon yaptı ve uçak Dresden ile Sydney arasında en uzun uçuşunu gerçekleştirdi.
16 bin 928 kilometre menzilin 18.5 saatlik non-stop bir seferde kat edildiği uçuş A380 uçaklarının yaptığı en uzun uçuş olarak kayıtlara geçti. Uçuşta 16 ülke ve üç kıta aşıldı.
Rekortmen uçak, EFW tarafından yenilenen Qantas’ın üçüncü A380’i oldu. Filosunda toplam 12 adet A380 bulunduran Qantas bu uçakları genelde Londra, Los Angeles, Dallas, Singapur ve Hong Kong uçuşlarında yoğun olarak kullanıyor. Tüm A380 filosunun modifikasyon işlemlerinin 2020’nin sonuna kadar tamamlanması planlanıyor.
A380 uçakları için yapılan modifikasyonları en çok premium ekonomi yolcuları hissedecek. Alt kattaki kabinlerin genişletilip, koltuklar değiştirilmesiyle hem business class hem de premium ekonomi kabini genişleyecek.
Uçak içi eğlence sistemi ve koltuk ergonomisinin geliştirildiği; 341 kapasiteli ekonomi kabininde yolcu sayısı bir miktar azaltılacak. Ancak çoğu uçak modifikasyonunda olduğu gibi, değişimin etkisi en pahalı koltuklarda daha fazla hissedilecek.
UÇAKTA KURAL TANIMAZ YOLCULARA VERİLEN CEZALAR ARTIRILIYOR
Uçuş güvenliğini tehlikeye düşüren kural dışı yolculara kesilen idari para cezaları yeni yılda artıyor. Yeniden değerleme oranının 2020 yılı için yüzde 22,58 olarak kesinleşmesi ile beraber cezalar gelecek yıl uçakta sigara içenler, telefonunu kapatmayanlar, uyarılmasına rağmen yerine oturmayan, emniyet kemerini bağlamayan, baş üstü dolabını kapatmayan, başka yolcularla ve kabin ekibiyle tartışmaya devam eden, kabin ekibinin görev yapmasını güç kullanarak engel olan, kabin ekibinin görev yapmasını güç kullanarak engel olan, kabin ekibine ve yolculara hakaret eden, sözle tacizde bulunmaya devam eden, kabin ekibinin verdiği talimatları yerine getirmeyenlere verilen ceza 2 bin 603 TL oldu. Uçaklara lazer tutanlara ise 17 bin 161 TL para cezası kesilecek. Güvenlik kontrol noktalarında uyarılmasına rağmen aranmaya engel olanlara da verilen 2 bin 832 TL’lik idari para cezası 3 bin 471 TL’ye çıkacak.
Yapılan bir araştırmaya göre son 3 yıl içinde 13 yolcu gecikmeden, 49 yolcu aşırı alkolden, 17 yolcu koltuğunu beğenmediği için 382 yolcu ise uçak tuvaletinde sigara içtiği için kuraldışı raporu tutuldu.
Ceza için uçağın kaptanı ile iki kabin memuru olmak üzere üç kişinin hazırladığı bir tutanak yeterli. İdari para cezalarına, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde sulh ceza mahkemesi aracılığıyla itiraz edilebiliyor. Cezaların tebliğ edildikten sonra bir ay içinde SHGM’ye ödenmesi gerekiyor. İdari para cezaları vergi dairesine müracaat edilmesi halinde, bir yıl içinde ödenecek şekilde dört taksite bölünebiliyor.
BOEING CEO’SU MUILENBURG GÖREVİ BIRAKTI
5 ay içinde meydana gelen iki ölümlü kazaya karışan 737 MAX uçaklarıyla tarihinin en türbülanslı dönemini yaşayan Boeing’te uzun süredir eleştirilerin odağında olan CEO Dennis Muilenburg baskılara dayanamadı ve görevinden istifa etti. 13 Ocak itibariyle şirketin yeni CEO’su David Calhoun olacak.
Boeing Yönetim Kurulu tarafından yapılan açıklamada, regülatörler, otoriterler, müşteriler ve diğer tüm paydaşlarla ilişkileri onarmaya çalışırken, şirkete olan güveni yeniden sağlamak için üst yönetimde değişiklik yapılması gerektiğine karar verildiği bildirildi.
Mart ayından bu yana yerde yatan 737 MAX uçaklarının ne zaman uçacağı belirsiz. Ocak 2020’de uçakların üretiminin geçici olarak durdurulmasına karar verildi. Uçağın kusurlarının önceden bilindiği ama saklandığı iddiaları, Senatoda ifade veren Muilenburg’a yönelik ağır suçlamalar ve ödenmesi gereken milyarlarca dolar tazminat ve küresel olarak zarar gören marka algısı şirketin belini büküyor. Bununla beraber 737 NG serisi uçaklarda çıkan çatlaklar ve uçakların bir kısmının yere indirilmesi, yeni geniş gövde 777X uçaklarının üretim sürecinde yaşanan büyük sorunlar şirketi çok zor duruma soktu. Son olarak NASA astronotlarını Uluslararası Uzay İstasyonu’na götürmesi için Boeing tarafından tasarlanan uzay aracının, yıllarca süren gecikmeler ve aksiliklerden sonra geçtiğimiz haftalarda insanlı uçuştan önceki son mürettebatsız test uçuşunda arızalanması Muilenburg’un sonunu getirdi. 1985’ten beri Boeing’de çeşitli roller üstlenen 55 yaşındaki Muilenburg, Temmuz 2015’te CEO olmuştu.
Boeing Mali İşler Müdürü Greg Smith’in geçiş döneminde geçici CEO olarak görev yapmasına karar verildi. 2009 yılından bu yana Boeing yönetim kurulunda bulunan Calhoun daha önce Blackstone Group’ta kıdemli yönetici partner ve Nielsen Holding CEO’su olarak görev yaptı. Calhoun yaptığı ilk açıklamada, “Boeing’in geleceğine ve 737 MAX’a kesinlikle inandığını; bu köklü şirketi ve havacılığın geleceğini yeniden yaratmak için çok çalışan 150.000 özverili çalışanı yönetecek olmaktan onur duyduğunu söyledi.
737 MAX kazaları ile yüzde 21 düşüş yaşayan Boeing hisseleri istifa kararının ardından yüzde 3 oranında yükseldi.
