THY’NİN İLK A350 TESLİMATI NEDEN ERTELENDİ?
Türk Hava Yolları, Avrupalı imalatçı Airbus’a Ocak 2018’de 25’i kesin 5’i opsiyonlu 30 adet A350-900 siparişi verdi. TC-LGA tescilli ilk A350’nin Mart 2020’de filoya katılacağı açıklandı.
1-2 ay önce THY renklerine boyanan ilk A350, Airbus’ın merkezi Toulouse’da uçuş testleri sırasında görüntülenmişti. Küresel coronavirüs salgını nedeniyle THY ilk Airbus A350-900’ün teslimatını erteledi. Uçağın Almanya’daki Airbus’ın Hamburg tesislerine götürüleceği ve kriz sonrasında teslim alınmasının planlandığı öğrenildi.
THY’nin teslimatı erteleme kararının arkasında coronavirüs krizi, uçuş talebine olan ciddi azalma gibi temel faktörlerin yanı sıra seyahat yasakları da etkili oldu. Fransa’dan Türkiye’ye seyahat yasağının devam ediyor olması nedeniyle teslimat uçuşunun ertelenmesi zorunlu hale geldi.
Zira bir havayolu, filosuna yeni tip bir uçağı ilk kez kattığında; geçiş sürecinde imalatçının öğretmen pilotları uçakla icra edilen ilk seferlerde gözetmen olarak bulunmak zorunda. Geçtiğimiz sene yaşanan Boeing 787 Dreamliner teslimatlarında da bu durumu yaşamıştık. Eğer A350 teslim alınıp Türkiye’ye getirilirse Airbus’ın görevlendireceği öğretmen pilotların Türkiye’ye girişinin coronavirüs nedeniyle yasak olması, teslimatın ertelenmesinde önemli faktör olarak karşımıza çıkıyor.
Erteleme kararının ardından yeni teslimat tarihinin ne olduğu THY veya Airbus yetkilileri tarafından açıklanmadı…
CORONAVIRUS’ÜN İLK KURBANI A380 Mİ OLACAK?
Airbus’un ikonik superjumbosu A380, giderek derinleşen koronavirüs krizinin ilk kurbanı olabilir. Lufthansa, Qantas ve Air France başta olmak üzere tüm A380 operatörleri, süper Jumboları teker teker operasyondan çekip yere indirme kararı alıyor.
Havayolları, salgın nedeniyle uçuşlara olan talepteki keskin düşüş, uçuş yasakları ve kısıtlamaları nedeniyle neredeyse boş uçaklarla uçuyor. 14 şubat 2019’da Airbus, yaptığı bir açıklama ile 2021’de A380 üretimini tamamen bitireceklerini açıklamıştı ve geçtiğimiz günlerde İngiltere’de üretilen son A380 kanatları da Toulouse’deki son montaj hattına doğru yola çıktı. Ancak Covid-19 salgınının ortaya çıkardığı olağanüstü koşullar, superjumboların havacılık sahnesinden beklenenden daha çabuk kaybolabileceğini düşündürüyor. Sayısız havayolunun iflasın eşiğine geldiği konuşulurken, hangilerinin bu krizden sağlam çıkacağı kestirilemiyor.
Almanların milli havayolu Lufthansa, Mart başında, filosundaki 14 adet A380’in tamamını, en azından Mayıs sonuna kadar yere indirdi. Lufthansa A380’leri Los Angeles, Miami ve San Francisco başta olmak üzere dünyanın pek çok farklı noktasına uçuruyordu.
Tipik bir oturma düzeninde 525 yolcu taşısa da çift katlı dev uçak tek sınıflı düzende 853 yolcu kapasitesine sahip. Bunu, dünyanın en çok satan yolcu uçağı Airbus A320’nin 140-170 arası değişen kapasitesi ile karşılaştırdığımızda durum daha net ortada. Havayollarının neden daha küçük ve yakıt açısından daha verimli uçakları tercih ettiğini bir kez daha ortaya çıkıyor.
Lufthansa’nın şubat ayında A380’ler ile yaptığı operasyonlarını ortalama yüzde 35 dolulukla yani 180 yolcuyla gerçekleştirmesinin ardından, bu uçakların ihtiyaçtan çok daha büyük olması bu kararı kaçınılmaz kıldı.
Havayolları için herhangi bir uçak tipiyle operasyonları sürdürebilmek için talep kapasitesini karşılaması gerkiyor. Bu, birçok durumda daha küçük uçak tipleri ve büyük frekans azaltma adımları atılmasını gerektiriyor.
A380, seyahat talebinin aşırı düşük olduğu bu dönem, yakıt maliyetleri ciddi şekilde düşmüş olmasına rağmen ticari olarak havayolu şirketleri için bir şey ifade etmiyor.
Avustralya’nın milli havayolu Qantas, 10 Mart’ta aldığı kararla filodaki 12 Airbus A380’in sekizini Eylül ortasına kadar yere indirdiğini açıkladı. A380’lerin ikisi planlı bakım nedeniyle zaten yerdeydi. Filodaki 2 adet A380 şimdilik aktif uçuşa devam edecek. Önümüzdeki süreçte onlar da yere indirilebilir. Güney Kore’nin iki dev havayolu Korean Air ve Asiana Airlines da A380’lerin tamamını yere indirdi. 16 Mart’ta Air France da filodaki 10 adet süper jumboyu operasyondan çekti. 2018 yılında Fransızlar, geniş kapsamlı filo dönüşüm programı çerçevesinde A380’leri tamamen filodan çıkarma planlarını açıklamıştı. Dolayısıyla coronavirus nedeniyle yere indirilen Air France’ın A380’lerinin yeniden gökyüzüyle buluşamayabileceği konuşuluyor.
Bütün bu yere indirme kararlarına rağmen yaklaşık 200 adet A380 operasyonlarını sürdürmeye devam ediyor. Uçağın en büyük müşterisi durumundaki Emirates filosunda hala 115 adet A380 bulunuyor. Emirates’in teslim almayı beklediği 8 adet daha A380 var. Ancak şirket bugünlerde Airbus ile bu teslimatları ertelemenin pazarlıklarını yapıyor. Ancak Airbus üretilecek son 8 A380’i planlanan takvim içinde üretip Emirates’e teslim etmek istiyor. Çünkü üretim tamamlandıktan sonra A380’in üretim hattı, A321 LR ve A321 XLR uçaklarının son montak hattı olarak kullanılmaya başlanacak. Bu yüzden Airbus üretim programının aksamasına pek yanaşmak istemiyor.
A380’in son yayınlanan fiyat listesinde değer 445 milyon Dolar olarak açıklandı. Ancak bir süredir düşen A380 fiyatı, Covid-19 etkisiyle düşüşe devam ediyor. 2005 ile 2019 yılları arasında üretilmiş ikinci el bir A380’in piyasa değerinin 77-276 milyon dolar arasında değiştiği tahmin ediliyor. Ancak bundan 10 yıl sonra, A380’in yedek parça değerinin 35 milyon dolara kadar ineceği de tahminler arasında.
BOEING İFLAS SÜRECİNE Mİ GİDİYOR?
Amerikalı imalatçı Boeing, ABD yönetimi ile kendisini ve tedarikçilerini güvence altına almak için 60 milyar dolarlık mali yardım paketi için görüşmelerde bulunuyor. Bir likidite enjeksiyonunun, havayolu şirketlerinin uçak teslimatlarını geciktirmesi veya iptal etmesi durumunda grubun ve tedarik zincirinin hayatta kalmasına yardımcı olacağına inanılıyor.
Boeing hisseleri 2020’nin ilk gününden bu yana yüzde 72 değer kaybetti. 1 yıl önce dünya genelinde yere indirilen 737 Max krizinin üzerine koronavirüs belirsizlikleri bu finansal çöküşün temel nedeni oldu.
Salgın küresel havacılık endüstrisini tahrip etmeye başlamadan önce, 737 Max’i Nisan ayına kadar yeniden sertifikasyon uçuşu yapmak ve yıl ortasına kadar gökyüzüyle buluşturma hedefi tamamen rafa kalkmış görünüyor. Yatırımcılar ayrıca pazarın Boeing’in 787 Dreamliner gibi geniş gövdeli uçaklara olan talebin düşmesinden de oldukça endişeli.
Koronavirüs salgını, seyahat talebindeki olağanüstü düşüş ve hükümetlerin seyahat kısıtlamaları durumu içinden çıkılmaz bir hale getirdi. Uzmanlar, Covid-19’un etkisini şimdi hükümet desteği ile tedarik zincirinin yönetilmesi ve teslimatların azalmasından kaynaklanan nakit akışının yarattığı sorun giderilmeye çalışılacak.
Çünkü havayolları da kendi nakit dengesini koruyabilmek için sipariş verdiği uçakların teslimatlarını erteliyor. Bu da Max krizi nedeniyle zaten büyük çıkmaza giren Boeing’in üzerindeki baskıyı arttırıyor. Analistler, Boeing kasasına 2020 yılında 2 milyar dolarlık nakit giriş beklentisine karşın 11 milyar dolardan fazla nakit çıkışı olacağını tahmin ediyor.
ABD havayollarının, Kongre ve Beyaz Saray’a kendilerini kurtarması için yaptığı çağrıya Boeing de katıldı. Boeing ABD hükümetinden 60 milyar dolarlık talepte bulundu. Bunun da hükümet destekli krediler şeklinde talep edildiği söylendi ancak geri ödenmesi gerekmeyen bazı hibeler istedikleri de konuşuluyor.
Boeing yönetimi bu paranın büyük bir kısmının tedarik zincirine aktarılacağını söyledi. ABD’de ticari havacılık endüstrisi yaklaşık 536.000 işçi istihdam ediyor. Bazı küçük tedarikçilerin sistemden çıkmak zorunda kalmasını engellemek için Başkan Donald Trump “Boeing’e yardım etmeliyiz” açıklaması yaptı.
Ancak alınacak herhangi bir destek paketi Boeing’in büyük yükünü daha da artıracak. Şirketin 35 milyar civarında borcu olduğu ve bu rakamın yılın ilk çeyreğinin sonunda 40 milyar Dolar’a ulaşması bekleniyor. Çünkü Boeing bu ay 13,8 milyar dolar kredi çekti.
Analistler Boeing için en iyi senaryonun, havayollarının yılın ikinci yarısına kadar teslimatları ertelemesi durumu oluşursa hükümet fonlarını likiditeyi yönetmenin bir yolu olarak kullanılması olduğunu düşünüyor. Ancak o senaryoda bile, Boeing’e kredi olarak talep ettiği tutar verilirse şirketin toplam borcunun 100 milyar dolara ulaşacak olması.
Kısa vadede, likidite endişesi yaşayan şirketin; bu kadar büyük bir borç yükünün altından nasıl kalkacağı büyük bir soru işareti.
QANTAS SUNRISE PROJESİ’Nİ ERTELEDİ!
Avustralya’nın bayrak taşıyıcı havayolu Qantas, Covid-19 salgınının küresel ekonomi üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle tüm havayolları gibi “hayatta kalma” çabası içine girdi. Mart 2020’nin sonuna kadar ” Sunrise Projesi” için açıklayacağı kararları yıl sonuna erteledi.
Avustralya kıtasının doğusundaki şehirleri Londra ve New York’a aktarmasız uçuşlarla bağlamayı planladığı ve ticari havacılığın sınırları olarak kabul edilen uçuşlar için 2019 sonunda 3 deneme uçuşu yapan Qantas’ın, Mart sonuna kadar bu projeyi hayata geçireceğini resmi olarak duyurması ve Airbus’a A350-1000 uçakları için resmi siparişlerini vermesi bekleniyordu.
Mart ayı başında Avustralyalı havayolunun yetkilileri, Airbus’tan ön anlaşmanın uzatılmasını talep etti. Bu ön anlaşmanın son tarihi, Airbus’ın üretim slotlarını diğer havayollarına verebileceği riski barındırıyordu. Ancak mevcut durumda havayollarının çoğu yeni sipariş vermek bir yana mevcut siparişlerini geri çektiği için böyle bir riskin kalmadığı düşünülüyor.
Qantas CEO’su Alan Joyce da A350 için bu güçlü siparişi vermeden önce koronavirüs sorununun ortadan kalkmasını bekleyeceklerini duyurdu.
Airbus’ın verilmesi planlanan 12 adet A350-1000 siparişinin son tarihini yıl sonuna kadar uzattığı söyleniyor. Qantas’ın A350-1000’leri, Sydney ve Melbourne’u New York, Londra ve Paris’e bağlamak için gereken 18-20 saatlik kesintisiz uçuşları gerçekleştirmek üzere ek yakıt deposu içerecek şekilde modifiye edilecek. A350-1000 uçaklarının liste fiyatı 366,5 milyon Dolar. Qantas’ın potansiyel siparişinin değeri 4,4 milyar Dolar gibi görünse de havayolunun bu prestijli proje için Airbus’ı tercih etmesi nedeniylr % 50’ye varan bir indirim aldığı biliniyor.
Qantas’ın bu siparişleri verdikten sonra aynı şartların sağlanması durumunda, filosundaki 12 adet A380’in yerinde 12 adet daha A350-1000 siparişi verebileceği konuşuluyor.
SPACEJET M90 İLK UÇUŞUNU YAPTI!
Japonyaların ürettiği ilk modern ticari uçak olarak kabul edilen SpaceJet M90’ın 10’uncu ve son prototipi, 18 Mart’ta ilk uçuşunu yaptı.
Nagoya Havalimanı’ndan kalkan uçak, Pasifik Okyanusu üzerinde normal çalışma koşullarında iki saatlik başarılı bir test uçuşu gerçekleştirdi ve uçaktaki pek çok sistem üzerinde denemeler yapıldı.
Başarılı geçen test uçuşu ile SpacePet M90 için nihai sertifikasyon sürecinin resmi uçuş testleri başlatılmış oldu. Uçak, önümüzdeki haftalarda SpaceJet test filosunun sertifikasyon işlemleri için konuşlandırıldığı Moses Lake Uçuş Test Merkezi’ne götürülecek.
Mitsubishi imalatı olan SpaceJet’i Pratt & Whitney’nin yeni nesil yakıt tasarruflu motorları ile güçlendirilecek. Amerikan motor üreticisi aynı zamanda Embraer E-2 uçaklarına da güç veriyor.
Japon üretici, 2020 ortalarında 90 koltuklu M90 varyantını lansman müşterisi Japan Airlines’a teslim etmeyi hedefliyor. Japonlar piyasaya Mitsubishi Bölgesel Jet MRJ olarak lanse ettikleri uçaklarını yeniden markalandırarak 2019 yılında uçağın ismini Space Jet olarak değiştirmişti. Space Jet yeni adıyla ilk kez Haziran 2019’da Paris Air Show’da görücüye çıkmıştı.
