Uçaklarda Boş Koltuk Azalıyor

Uçakta sizden başka yolcu olmaması fikri, kulağa ne kadar hoş geliyor değil mi? Tek başınıza uçmak; istediğiniz koltuğa oturma özgürlüğü, ayaklarınızı uzatabilmek, baş üstü dolaplarını sorunsuzca kullanabilmek, ikramlardan en iyi şekilde yararlanabilmek, insanların horlamasına veya sizi yolculuk boyunca rahatsız edecek davranışlarından uzaklaştırmak gibi çok özel artıları da beraberinde getirirdi.

İlgili Haber | Yolcu Uçağında Tek Başına Uçmak

Yolcular için muhteşem bir fikir olan uçakta tek başına olma fikri; hem havayolları hem de doğa için oldukça kötü bir fikir. Havayolu için her boş koltuk gelir kaybı anlamına geliyor. Yolcu yük faktörünün (passenger-load factor PLF) belli bir seviyenin altına inmesi de havayolları için ciddi bir nakit kaybı anlamına geliyor. Bu problemin uzun süre devam etmesi, havayolunun kepenkleri indirmek zorunda kalmasına bile neden olabilir.

Yolcu yük faktörünün (bildiğimiz şekliyle doluluk oranı) artırılması, havayolu için hiç bir şey yapmadan para kazanmak gibidir. Çünkü ne kadar bilet satıldığına bakılmaksızın o tarifeli uçuş gerçekleştirilmek zorunda. Yakıt, havalimanı vergileri, mürettebat maaşları ve diğer tüm giderler için havayolu şirketi ödemeyi önceden gerçekleştirdiği için, ekstra koltuk satışları para kazanma ve kâr artışı anlamına geliyor. Dahası, havayolları kendi yolcu-yük faktörlerini en üst düzeye çıkararak çevresel etkilerini azaltabilir. Bunun gerekçesi de yolcu başına daha düşük emisyondur.

Doluluk Oranları Yükseliyor

Forbes’un yayımladığı bir rapora göre, 2018 yılı dünya geneli ortalama doluluk oranının yüzde 81.9’a ulaştı. Bu, oran, önceki yıllara göre önemli bir gelişme göstergesi. Zira Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği IATA’ya göre 2016’da yüzde 79,6 olan doluluk oranı 2011’de yüzde 78,1, 2005’te yüzde 75,1 idi. 2000’den önceki seviye ise yüzde 70’ler civarındaydı. Yani bugün dünyanın herhangi bir yerinde bindiğiniz herhangi bir uçakta 10 koltuktan en az 8’i dolu durumda.

Düşük maliyetli (low cost) taşıyıcılar en yüksek doluluk oranlarına sahip olma eğiliminde. Ancak bazı büyük havayollarının kabinde getirdiği “basic ekonomi” sınıfı da ücretlerin düşmesini ve dolulukların artmasını sağladı.

Doluluk oranlarındaki bu artış havayollarına kar marjlarında yükseliş ve finansal anlamda bir rahatlık getirdi. Peki hangi havayolunun doluluk oranı en iyi ya da bir başka ifadeyle kimin daha az boş koltuğu var derseniz şöyle özetleyebiliriz:

Ryanair’in Performansı Dudak Uçuklatıyor

İrlandalı düşük maliyetli (low cost) havayolu Ryanair’e, verimlilik konusunda tüm havayolları gıpta ile bakıyor. Havayolu, olağanüstü bir yolcu yük faktörüne sahip. 2017 yılının ilk yedi ayında yüzde 94,7 olan doluluk oranı, Nisan-Aralık döneminde ise yüzde 96’ya yükseldi. Ryanair’in uçaklarının her birinde 189 koltuk var. Bu nedenle herhangi bir Ryanair uçuşunda sadece yedi veya sekiz bilet satılmıyor. Ryanair bu anlamda gökyüzündeki en çevreci havayolu olduğunu iddia edebilir.

Bu etkileyici doluluk oranı Ryanair’in geçtiğimiz yılı finansal olarak 1.4 milyar Sterlin gelirle kapatmasına neden oldu. Dünyanın en büyük havayolu olan American Airlines, Ryanair’e göre yılda 80 milyon daha fazla yolcu taşımasına rağmen, doluluk oranı yüzde 82.6 olduğu için yılı 1.38 milyar Sterlin gelirle kapattı. Sadece bu rakamlar bile doluluk oranının ne kadar önemli olduğunu anlatmaya yetiyor.

Ryanair’in diğer düşük maliyetli rakiplerinin doluluk oranları da çok farklı değil. EasyJet’in doluluk oranı geçen yıl yüzde 92.1 iken Jet2’nin yüzde 93.2 idi. Daha ucuz bilet satan havayollarının hayatta kalabilmesi için çok yüksek doluluk oranlarına sahip olması gerekiyor. O yüzden oranların bu şekilde olması çok şaşırtıcı değil.

Ortalama Doluluğun Altında Olmak Kötü mü?

IATA’nın açıkladığı yıllık doluluk ortalamasının altında kalan havayolları için bir tehlike olduğunu söylemek mümkün mü? Bunun cevabı duruma göre değişir. Zira THY (yüzde 79.1), Austrian Havayolları (yüzde 76,8), Emirates (yüzde 77,2) ve Virgin Atlantic (yüzde 78,8) ortalamanın altında kalan büyük havayolları arasında.

Emirates Düşüşte!

Dubai merkezli Emirates’in 2017 yılındaki yüzde 77,2 doluluk oranı, küresel ortalamanın oldukça altında; ancak havayolu yine de hala çok karlı. Havayolu pek çok zorlukla mücadele ediyor. Ortadoğu’daki terörist saldırılar ve siyasi gerginlik ve Donald Trump politikaları, tüm talepleri vurdu ve geçen yıl Kuzey Amerika ile olan uçuş sıklığını azaltmak zorunda kaldı.

Ancak boş koltuk sayısındaki keskin bir artışlar, bazen de büyük sorunlara işaret edebilir. Örneğin Monarch Havayolları’nın 2015’deki doluluk oranı yüzde 82,3; 2016’da yüzde 76’ya indi; 2017 yılında ise havayolu ticareti faaliyetlerini durdurdu.

Türk Şirketlerinde Durum Ne?

Türk Hava Yolları 2017 yılını, yolcu sayısında bir önceki yıla göre yüzde 9,3 oranında bir artış yakalayarak 68 milyon 616 bin ile kapadı. Yolcu doluluk oranı ise bir önceki yıla göre 4,7 puan artarak yüzde 79.1 oldu. 2017’yi rekorlarla kapatan havayolu, bu yılın ocak ayında da yükselişini sürdürerek, tarihinin en yüksek Ocak ayı doluluk oranlarına ulaştı. THY, ocak ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yolcu sayısını yüzde 36,6 artırarak 5,7 milyon yolcu taşıdı. Ocak 2018 döneminde doluluk oranı ise yüzde 7.3’lük artışla yüzde 79,8 olarak gerçekleşti.

Pegasus ise 2017 yılında, toplam yolcu sayısını yüzde 15.2 artışla 27.82 milyona çıktı. Düşük maliyetli havayolunun 2017 yılına dair doluluk oranı da 6.1 puan artışla yüzde 84.6 oldu.