Pandemi nedeniyle 2020 yılı, havacılık tarihinin en türbülanslı ve karanlık dönemi olarak kayıtlara geçtikten sonra, aşının bulunması ile 2021 için umutlar ciddi şekilde yükselmişti.
Ancak yıl boyunca sürekli virüsün yeni varyantlarının ortaya çıkması, aşılama oranlarında istenen seviyelerin yakalanamaması ve adil dağıtılamaması, ülkeler arasında seyahat kuralları ve kısıtlamaları konusunda bir türlü standartizasyon sağlanamaması gibi sebeplerle, 2021’de havacılık sektöründe pandemi öncesi sürece dönüş gerçekleşemedi ve negatif bir yıl oldu.
2022 için de elbette beklentiler, küresel havacılık endüstrisinin, 2021’e göre çok daha iyi bir performans göstermesi yönünde.
TÜRK HAVACILIĞINDA 2021
2021’de Türk havacılığı daha çok savunma sanayii ve özellikle insansız hava araçları alanında gösterdiği başarıları ve ihracat haberleri ile konuşuldu. Türk Havacılık ve Uzay Sanayi TUSAŞ başta olmak üzere Baykar ve diğer savunma sanayi şirketlerimizden bizi gururlandıran haberler aldık.
Sivil havacılık tarafında ise bir çok uluslararası kuruluştan prestijli ödüller toplayan İstanbul Havalimanı’nın Avrupa’nın zirvesine doğru tırmanışını izlediğimiz bir yılı geride bıraktığımızı söyleyebiliriz. 2021’de özellikle iç hat pazarında ciddi toparlanma emareleri yakalamıştık ancak yılın son 2 ayında, döviz kurlarında yaşanan keskin yükseliş bu olumlu tabloyu maalesef negatif etkiledi. Onur Air’in durumu hala belirsizliğini korumaya devam ederken, binlerce çalışanın mağduriyeti günden güne artıyor ve kısa süre içinde bir sonuca ulaşılamayacak gibi görünüyor. Sabiha Gökçen’de yılan hikayesine dönen ikinci pist, 2021’de de tamamlanamadı.
Pegasus Hava Yolları Genel Müdürü Mehmet Nane’nin, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği IATA’nın Yönetim Kurulu Başkanı seçilmesi de Türk havacılığı adına 2021’de göğsümüzü kabartan gelişmelerden biri oldu.
DÜNYA HAVACILIĞINDA 2021
7 Ocak’ta Boeing, 737 MAX uçaklarının sertifikasyon süreçlerinde usulsüzlük yaptığı gerekçesiyle, 2,5 milyar Dolar tazminat ödemeye mahkum edildi.
9 Ocak’ta Endonezyalı Sriwijaya Havayolları’na ait Boeing 737-500, Jakarta’dan kalkışından kısa süre sonra düştü. 56 yolcu ve 6 mürettebatın tamamı yaşamını yitirdi.
9 Şubat’ta LATAM Argentina ve 11 Şubat’ta Air Namibia iflas etti.
20 Şubat’ta United’a ait Boeing 777-200’ün motoru, Colorado hava sahasında patladı ve gökyüzünden uçak parçaları yağmaya başladı. Uçak sorunsuz bir acil iniş yaptı. FAA, Pratt&Whitney PW4000 serisi motorlardan güç alan tüm 777’lerin acilen yere indirilmesini emretti.
26 Şubat’ta 1945’inci ve son CRJ uçağı teslim edildi. Kanadalı Bombardier, ticari havacılık faaliyetlerini tamamen bitirdi.
10 Mart’ta Dassault Falcon 6X, ilk uçuşunu yaptı.
27 Nisan’da ABD’li havayolu Avelo hizmet başladı. Meksikalı Interjet, iflas etti.
12 Mayıs’ta Key Lim Air’e ait Metroliner tipi uçakla, Cirrus SR-22 uçağı, Denver Centennial Havalimanı yakınlarında, gökyüzünde çarpıştı. İki uçak da emniyetli şekilde inmeyi başardı.
21 Mayıs’ta Aerion, süpersonik iş jeti AS-2 projesini tamamen durdurma kararı aldı.
23 Mayıs’ta Atina’dan Vilnius’a uçan Ryanair’e ait 737, Belarus hava sahasında sahte bomba ihbarı ile askeri uçaklar eşliğinde Minsk’e zorla indirildi. Belarus devlet başkanı Lukaschenko’nun, uçaktaki yolcular arasında bulunan muhalif bir gazetecinin tutuklanması için bu emri verdiği ortaya çıktı. Olay üzerine, AB, ABD ve NATO’dan, Belarus’a büyük yaptırım kararları geldi.
27 Mayıs’ta ABD’li Breeze Havayolları, ticari operasyonlara başladı.
Havacılık sektörünün tüm aktörleri pandeminin olumsuz etkilerini bertaraf etmeye çalışırken, aralarında ABD’li United Havayolları’nın da yer aldığı bazı şirketler, 2021 yılında, gelecekteki filo yapılarına ilişkin bazı cesur kararlar aldı. Havacılığın gideceği nokta hakkında da bize somut fikirler verdi. 3 Haziran’da United, ilki 2029’da teslim edilmek üzere Boom şirketine 15 adet Overture isimli süpersonik uçak siparişi verdi. United ve bölgesel partneri Mesa Airlines, elektrikli hava taksi projeleri geliştiren Archer ve 19 koltuklu elektrikli bölgesel uçaklar geliştiren Heart Aerospace ile yatırım ve uçak satın alma anlaşmaları yaptı. United, ayrıca 2028’de 50 koltuklu Bombardier CRJ bölgesel uçaklarını hidrojen-elektrik tahrikli sistemlere çevirmeye hazırlanan ve bu alandaki çalışmalarını hızlandıran ZeroAvia’ya da yatırım yaparak yılı kapattı. Alman hava taksi üreticisi Lilium da sıfır karbon emisyonlu uçaklarla operasyonlara başlamak için harekete geçen Brezilyalı havayolu Azul ile 1 milyar Dolar’lık anlaşma yaptı. Anlaşma kapsamında Azul, 220 adet Lilium Jet satın alacak. Bu gelişme, elektrikli dikey iniş kalkış yapabilen (eVTOL) hava taksi üreten şirketin tarihinde tek seferde aldığı en büyük sipariş olarak kayıtlara geçti.
11 Haziran’da Stobart Air iflas etti. Air Antwerp, operasyonlarını durdurdu.
18 Haziran’da 737 MAX ailesinin en büyük modeli olan 737 MAX-10 ilk uçuşunu yaptı. Tek sınıfta 230 koltuk kapasitesine sahip olan uçağın, normalde 2020’de hizmete girmesi hedefleniyordu. Ancak yaşanan MAX krizi, pandemi etkileri de düşünüldüğünde, MAX-10’un ilk teslimatının 2023’te yapılması planlanıyor.
24 Haziran’da İzlandalı Play Havayolları, Keflavik ile Londra Stansed arasında ilk ticari uçuşunu yaptı.
29 Haziran’da Chengdu Tianfu Havalimanı açıldı.
2 Temmuz’da TransAir’e ait Boeing 737-200 kargo uçağı, kalkıştan kısa süre sonra, Honolulu açıklarında düştü. Uçakta bulunan 2 mürettebat, ağır yaralı olarak kurtarıldı.
6 Temmuz’da Petropavlovsk-Kamatchka Aviation’a ait Antonov An-26 Palana yakınlarında düştü. 22 yolcu ve 6 mürettebatın tamamı yaşamını yitirdi.
16 Ağustos’ta Kabil’in Taliban tarafından ele geçirilmesiyle, binlerce sivil, Afganistan’dan kaçmak için Hamid Karzai Havalimanı’na akın etti. Terminal ve pist, insanlar tarafından adeta işgal edildi. Birçok kişi yaşamını yitirdi. Ortaya bu korkunç görüntüler çıktı.
17 Ağustos’ta Illyushın Il-112 nakliye uçağının ilk prototipi, motor yangını sonrası Kubinka Havaalanı yakınlarına düştü. 3 mürettebat üyesi de yaşamını yitirdi.
4 Eylül’de Asya’nın en eski havayolu Philippines Airlines, iflas başvurusunda bulundu.
15 Eylül’de deneysel elektrikli uçak Rolls Royce ACCEL, 15 dakikalık ilk uçuşunu başarıyla tamamladı.
15 Ekim’de, İtalya’nın 74 yıllık bayrak taşıyıcısı Alitalia, Cagliari ile Roma arasında son uçuşunu yaparak faaliyetlerini durdurdu. Havacılıkta bir devir kapandı. Ülkenin yeni ulusal havayolu Italia Trasporto Aereo kısa adıyla ITA ise Milano’dan Bari’ye ilk uçuşunu yaparak gökyüzü ile buluştu.
8 Kasım’da ABD, yaklaşık 20 ay aradan sonra, tüm turistlere kapılarını açtı. İngiltere’den ABD’ye yapılan ilk iki uçuşta British Airways ve Virgin Atlantic uçakları, Londra Heathrow Havalimanı’ndan paralel kalkış yaptı.
9 Kasım’da Airbus’ın Fello’fly isimli araştırma projesinin son uçuşunda, iki Airbus A350, Toulouse’dan Kanada’nın Montreal-Trudeau Havalimanı’na uçtu. Uçaklar Atlantik boyunca kazların grup halinde uçarken uyguladığı yönteme benzer bir formasyonda uçarak, normale göre CO2 salımının 6 metrik tonun üzerinde azaltmayı başardı. Bu gelişme uzun menzilli uçuşlarda enerji paylaşımı yoluyla %5’ten fazla yakıt tasarrufu potansiyelini doğruladı.
10 Kasım’da Brezilyalı Embraer, bölgesel bağlantılı uçuşları canlandırmak için tasarlanan 9 ila 50 koltuklu sürdürülebilir uçak konseptlerinden oluşan Energia serisini tanıttı. Embraer, 2030 ile 2040 yılları arasında hizmete başlamasını planladığı uçaklarında, tamamen elektrikli, hibrit-elektrikli veya hidrojen tahrikli konseptlerinden hangisine yoğunlaşması gerektiği konusunda tedarikçileri ve müşterilerinden fikir topluyor.
Temmuz ayında A350’nin kargo versiyonu için çalışmalara başladığını resmi olarak duyuran Airbus, 15 Kasım’da Dubai Airshow’da A350F kargo uçağı için ilk siparişlerini aldı.
22 Kasım’da Portekizli Hi Fly, Cape Town’dan Antarktika’da Wolfs Fang Pisti’ne, Airbus A340 ile uçtu. Bu gelişme, buzlu kıtaya inen en büyük uçak ünvanının el değiştirdiği anlamına geliyordu.
ABD’li United, 1 Aralık’ta Boeing 737 MAX 8 uçağı ile Chicago O’Hare Havalimanı’ndan Washington DC Reagan Havalimanı’na 115 yolcunun yer aldığı bir sefer gerçekleştirdi. Bu uçuşu özel kılan detay ise uçağın motorlarından birinde yüzde 100 sürdürülebilir havacılık yakıtı (SAF) kullanılmasıydı. Havacılık tarihinde ilk kez, bir ticari uçuş bu şekilde gerçekleştirilmiş oldu.
16 Aralık’ta Dubaili Emirates, üretilen son Airbus A380 uçağını teslim aldı. Böylece 14 yıl önce hizmete giren süperjumbo için yolun sonu geldi. Bu uçak, Dubaili havayolunun filosuna katılan 123’üncü A380 oldu. Emirates’in amiral gemisi olan A380, önümüzdeki yıllarda şirketin uçuş ve rota planlamasının hayati parçalarından biri olmaya devam edecek.
