Havacılık endüstrisinin, pandeminin yarattığı olumsuz etkileri ortadan kaldırmaya yoğunlaştığı, oldukça zor bir yılı geride bırakmak üzereyiz. 2022’ye, Covid-19’un yeni varyantı Omicron’un patladığı ve sektörün toparlanma umutlarını yerle bir eden çok karamsar bir hava ile girdik. Ancak özellikle Nisan sonrası, havayolu ile seyahat talebinin tahmin edilenden daha ivmeli şekilde artması, toparlanma sürecini hızlandırırken, moralleri yükseltti.
Seyahat yasaklarının ortadan kalkması ve sınırların açılmasıyla insanlar, adeta eve kapanmak zorunda kaldıkları 2 yılın acısını çıkarmak istercesine uçuşlara akın etti. Petrol fiyatlarının yükselişi ve maliyetlerin artışı nedeniyle uçak bileti fiyatları ciddi şekilde yükselmiş olsa da bu durum insanların seyahate olan özlemi ve açlığının önüne geçemedi ve intikam seyahatleri kavramını hayatımıza soktu. İnsanların, yüzlerinde maskeler ve büyük bir endişe ile başladıkları yıl, seyahat talebindeki patlama ile devam edince, havacılık endüstrisi başka bir büyük karmaşanın içine düştü.
Beklenenden daha hızlı gerçekleşen toparlanma; özellikle Londra, Amsterdam, Frankfurt gibi Avrupa’nın önemli metropollerindeki havalimanlarında ciddi kaosa neden oldu. Personel sıkıntısı, altyapı sorunları ve grevler başta olmak üzere yaşanan birçok farklı kriz, havalimanlarında yüzlerce metre uzunluğunda kuyrukların oluşmasına, iptal edilen ve saatlerce rötar yaşanan uçuşlara, kaybolan bagajlara, eziyete dönüşen seyahatlere, mağdur insanların ortaya çıkmasına neden olurken; sektöre de milyonlarca Dolar’a mal oldu. Elbette bu süreçte yolcu memnuniyetsizliği ciddi şekilde arttı.
Heathrow ve Schiphol gibi dev havalimanları, talep artışına bağlı olarak ortaya çıkan yoğunluğun yönetilememesi sebebiyle, tarihlerinde ilk kez, günlük yolcu kısıtlaması uygulamasına başladı. Heathrow’un sonradan baskılara dayanamayarak istifa etmek zorunda kalan CEO’su John Holland Kaye, havayolu şirketlerine daha fazla bilet satmamalarını rica edecek kadar ileri gitti.
Yılın en ilginç olaylarından biri, ABD’li Delta’nın, yolcularının yaşadığı kayıp bagaj krizini çözmek için, Londra Heathrow’dan ana merkezi olan Detroit’e, hiç yolcu almadan, sadece 1000 kayıp bagajı taşıdığı bir uçuş yapmak zorunda kalmasıydı.
Asya, turizm sektöründe pandemi öncesine geçiş konusunda en yavaş davranan bölge oldu. Yılın sonlarına doğru, Hong Kong, Tayvan ve Japonya kapılarını açma kararı aldı. Dünyanın en büyük havacılık pazarlarından biri olan Çin de yılın son haftasında, sıfır Covid politikasına son vererek, kapılarını tüm dünyaya yeniden açma kararı aldı. Bu gelişmelerle, 2023 yılında havacılık sektörünün, pandemi öncesi 2019 seviyelerini tamamen geride bırakacağına kesin gözüyle bakılıyor. Uzmanlar hareketliliğin çok sert olabileceği konusunda uyarıyor.
2022’de havacılık sektöründe yaşanan tüm bu kaotik ortam ve dramatik görüntüler, gökyüzünde gerilimin tırmanmasına ve asi yolcu sayısının ciddi şekilde artmasına neden oldu. Dünyanın dört bir yanındaki kabin ekipleri, bu yıl rekor sayıda kural tanımaz yolcu vakası raporladı.
Dünyanın en büyük yolcu uçağı Airbus A380’in üretimi 2021’de tamamen durdurulmuştu. Havayolları da ellerindeki A380’leri ya emekliye ayırıyor ya da parçalamaya çalışıyordu. İstenmeyen uçak haline gelen süperjumbo, 2022’de adeta kendisini yeniden kanıtladı. Şirketlerin çoğu, yolcu talebini karşılayabilmek için, bir daha gökyüzüne döndürmeyi düşünmediği A380’leri yeniden uçurmaya başladı. Kısacası 2022, küllerinden yeniden doğan A380’in yılı oldu diyebiliriz. Emirates patronu Tim Clark, Airbus’tan aynı devasa ölçülerde yeni ve daha verimli bir uçak yapmasını istediğini açıkladı. Ancak imalatçılar ve diğer havayolları bu konuda bir yorum yapmadı.
Sektörün 2022 boyunca yakından takip ettiği bir diğer önemli gündem, elbette Rusya-Ukrayna Savaşı ve yarattığı olumsuz etki oldu. Batının Rusya’ya yönelik sert yaptırımları ve Rusya’nın da geri adım atmak bir yana elindeki tüm kartları masaya süren sert karşılıkları, sektörde tüm dengeleri şaşırtan çok kritik sonuçlar ortaya çıkardı.
Havacılık sektörünün tamamen karbondan arındırılması konusundaki kararlılık, 2022’de de devam etti. 2050’ye kadar sektörü karbon nötr hale getirmek için yeni taahhütler verildi; çok sayıda proje başlatıldı. Sürdürülebilir havacılık yakıtı, hidrojen ve elektrikli tahrik sistemleri konusunda dünyanın dört bir yanında çalışmalarını sürdüren ekiplere yenileri eklendi. Mart ayında bir Airbus A380, yemeklik yağ ve atık yağlardan üretilen Sürdürülebilir Havacılık Yakıtı (SAF) ile bir uçuş yaptı. Airbus’ın, A380 üzerinde test edilecek olan hidrojenle çalışan bir yakıt hücreli motor üzerinde çalıştığı biliniyor.
Süpersonik havacılık için de çalışmalar sürüyor. Concorde’nin halefi olmak isteyen uçakların rekabeti 2022’de de devam etti. Dünyanın en hızlı yolcu uçağı olmaya hazırlanan Bombardier’in geliştirme aşamasında olduğu Global 8000, Temmuz’da test uçuşlarında ses hızını aştı. Boom, geliştirdiği süpersonik uçak Overture için yeni siparişler toplamaya devam etti. Bu konuda en iddialı proje gibi görünse de Overture henüz bir test uçuşu yapamadığı gibi, yıl içinde motorların geliştirilmesi konusunda birlikte çalıştıkları Rolls Royce ile işbirliğini de sonlandırdı. Boom, yılın son günlerinde Overture’nin yeni motor ortağının Kratos Defence & Security Solutions şirketi olduğunu açıkladı. Ancak bu anlaşma haberi kamuoyunu pek tatmin etmedi. NASA, sonik patlama yaratmadan ses duvarını aşması beklenen X-59 üzerinde çalışmaya devam ediyor.
Kabin inovasyonları alanında da çalışmalar sürdü. Air New Zealand’ın ekonomi sınıfı yolculara uçuş sırasında uyuma fırsatı veren küçük uyku odaları Skynest isimli konsepti büyük ilgi görürken; Anvesco’nun uçakta iki katlı koltuk prototipi de ilk kez görücüye çıktı.
Şubat ayında, Jerry Dyer isimli İngiliz spotter, Eunice Fırtınası sırasında Heathrow Havalimanı’ndan yaptığı YouTube canlı yayınıyla adeta ulusal kahraman oldu. 200.000’den fazla kişi, British Airways’in şiddetli fırtınada yaptığı tehlikeli iniş denemesini izledi. 13 Eylül’de Kraliçe Elizabeth’in naaşını taşıyan Kraliyet Hava Kuvvetleri uçağının, Edinburg’tan Norholt’a yaptığı 1 saat 12 dakikalık uçuşu, FlightRadar 24 üzerinden 5 milyondan fazla kişi canlı takip etti ve bu alanda kırılması güç bir rekora imza atıldı. Bu rekor, Kraliçe’nin son uçuşundan yaklaşık 1 ay önce, Nancy Pelosi’nin Çin’in tüm itirazlarına rağmen Kuala Lumpur’dan Tayvan’a yaptığı uçuşta kırılmıştı. O uçuşu da yaklaşık 3 milyon kişi canlı takip etti.
Türk Havacılığında 2022’de Öne Çıkan Konular
2022’de Türk havacılığı savunma sanayii ve özellikle insansız hava araçları alanında ortaya koyduğu projelerve ihracat haberleri ile konuşuldu. Rusya-Ukrayna Savaşı’nda dengeleri değiştiren yine Türk SİHA’ları oldu. Yılın son iki haftasında Türk Havacılık ve Uzay Sanayi TUSAŞ’ın geliştirdiği Hürjet’in fabrikadan çıkışı ve Milli Muharip Uçak’ın kendi iniş takımları üzerindeki fotoğrafıyla yer testlerine hazır olduğunu dünyaya göstermesi ile Baykar’ın insansız savaş uçağı Kızılelma’nın ilk uçuşunu gerçekleştirmesi, zihnimizdeki tazeliğini koruyor. Milli Muharip Uçak’ın hangardan çıkacağı ve Hürjet’in ilk uçuşunu gerçekleştireceği 18 Mart 2023 için ise heyecanlı bir bekleyiş başladı.
Sivil havacılık tarafında çok sayıda uluslararası kuruluştan topladığı prestijli ödüllere yenilerini ekleyen İstanbul Havalimanı, 2022’de Avrupa’nın zirvesine kesin bir şekilde yerleşti ve gözünü dünyanın zirvesine dikti desek yanlış olmaz. Avrupa’daki havalimanlarında yaşanan kaos ve problemleri de lehine çevirmeyi çok iyi bilen İstanbul Havalimanı, neredeyse yılın tüm haftalarında, ağırladığı yolcu sayısı, hava trafiği ve uçak iniş kalkış istatistiklerinde Avrupa’nın zirvesinde yer aldı.
Hem operasyonel hem de yolcuya yönelik inovatif adımlar ve hizmetleri hayata geçirdiği bir yılı geride bırakan İstanbul Havalimanı, dünyaca ünlü seyahat dergisi Condé Nast Traveler’ın okuyucuları tarafından dünyanın en iyi havalimanı seçilirken; Skytrax’in “5 Yıldızlı Havalimanları” kategorisinde de yer alarak, başarısını tescilledi.
İç hatlarda tavan fiyat uygulamasının yıl içinde bir çok kez değişerek 1150 TL’ye yükseldiği 2022’de uzun süredir durumu belirsizliğini koruyan Onur Air’in resmi iflası duyuruldu ve bir devir kapandı. Rusya’daki kriz nedeniyle, Türk turizminin olumsuz etkilenmemesi adına, yıl içinde Antalya merkezli 3 yeni charter havayolu kuruldu.
Dünyanın en fazla ülkesine uçan havayolu ünvanını uzun süredir elinde bulunduran Türk Hava Yolları, agresif büyümesini 2022’de de sürdürdü. Uçtuğu destinasyon sayısı ve filodaki uçak sayısını artırmaya devam ederek, yılı rekor karlılıkla kapattı. THY’nin yönetim kurulu başkanı koltuğunda da yıl içinde bir değişim yaşandı.
Pegasus ve SunExpress için de 2022 yılının hedeflerin tutturulduğu ve memnuniyet derecesi yüksek şekilde kapandığını söylemek yanlış olmaz. Sabiha Gökçen’de yılan hikayesine dönen ikinci pist, 2022’de de tamamlanamadı. Ancak havalimanına ulaşım konusunda büyük kolaylık sağlayacak olan metro hattı hizmete başladı.
2022 yılında eğitim uçaklarıyla yaşanan kazalara maalesef yenileri eklendi. Bu kazalarda hayatını kaybeden pilot adayları ve öğretmen pilotların ardından her zaman olduğu gibi, eğitim uçuşlarının yapıldığı havalimanlarının yerleşim yerlerine yakınlığı ve etrafındaki yapıların mania teşkil edip etmediği, uçuş eğitimi veren kurumların, bu eğitimleri, hangi koşullarda, nasıl ve ne şekilde verdiği, uçakların bakımlarının ne derece sağlıklı yapıldığı, bu kurumların yeterince denetlenip denetlenmediği gibi sorular gündeme geldi. Yılın son günlerinde ise gündeme bomba gibi bir haber düştü. Sivil Havacılık Genel Müdürü koltuğundan 2021’in Ocak ayında yaş haddinden emekli olarak ayrılan Bahri Kesici, nitelikli dolandırıcılık suçlamasıyla Antalya’da tutuklandı.
2022’de En Çok Bu Olaylar Konuşuldu
- Ocak ayı Kazakistan’daki büyük protesto gösterileri ile başladı. 2 Ocak’ta akaryakıt fiyatlarındaki zamlar nedeniyle başlayan protestolar, ülke geneline hızla yayıldı. Ülkenin en büyük kenti Almaty’de şiddet eylemleri ve silahlı çatışmalar yaşandı. Kargaşa nedeniyle şehirden havayolu ile ayrılmak isteyen kent sakinleri havalimanına akın etti. Protestocular TAV tarafından işletilen havalimanını işgal etti. Uçuş trafiği durdurulmak zorunda kalındı. TAV’ın, İran, Libya ve Tunus’un ardından, yurt dışında yatırım yaptığı ve havalimanı işlettiği bir ülkede daha daha iç karışıklık çıktı.
- Zara Rutherford, 18 Ağustos 2021’de Belçika’nın Kortrijk kentinden başladığı dünya turunu 155 gün sonra, 20 Ocak’ta tamamladı. 19 yaşında dünyanın çevresinde tek başına uçan en genç kadın ünvanını ele geçirdi.
- 31 Ocak’ta ABD’li imalatçı Boeing, Qatar Airways’in 34 uçaklık resmi siparişiyle birlikte, 777X ailesinin kargo versiyonun üretilmesi için resmi olarak çalışmaların başladığını duyurdu. 777-8 Kargo uçağının, ilk teslimatının 2027’de yapılması bekleniyor.
- 16 Şubat’ta Singapur Airshow esnasında Airbus, A350’nin kargo versiyonu için Singapur Havayolları ve Etihad’dan 7’şer adet sipariş aldı. A350’nin kargo versiyonunun ise 2025’ten itibaren teslim edilmeye başlanacağı açıklandı.
- 24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna işgali için düğmeye basması ile dünya havacılığını yakından ilgilendiren çok önemli gelişmeler yaşanmaya başladı. Ukrayna ve Rusya hava sahası kapandı. Batılı ülkelerin Rusya’ya yönelik ağır yaptırımları başladı. Uçaklara yedek parça, bakım ve servis desteği yasaklandı. Rus havayollarının filosunda bulunan kiralık uçakların sözleşmeleri feshedildi. Tüm AB ülkelerinin yanı sıra ABD, Birleşik Krallık ve Kanada, hava sahalarını hem ticari hem de özel uçaklar da dahil olmak üzere tüm Rus uçaklarına kapattı. Rusya da karşı hamle olarak, birçok batılı havayolunun Asya destinasyonlarına yaptığı uçuşlar için yeniden rota planlaması yapmasını gerektiren hava sahası yasağını başlattı.
- Rusya’nın, Kiev yakınlarındaki Gostomel Havalimanı’na yaptıkları hava saldırılarında, dünyanın en büyük kargo uçağı Antonov An-225 Mriya kullanılamaz hale geldi ve havacılık tarihinin en önemli ikonlarından biri yok oldu.
- 7 Mart’ta Brezilyalı imalatçı Embraer, 2024’te hizmete gireceğini duyurduğu E-190 ve E-195 uçaklarının kargo versiyonları ile kargo pazarına girme niyetini açıkladı.
- 14 Mart’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus havayollarına, batılı kiralanan uçakları kendi adlarına tescil ettirme yetkisi veren bir kararname imzaladı. Bu illegal millileştirme hamlesi ile değeri 10 milyar doları aşan yaklaşık 500 uçağa Ruslar el koydu. Sektörde ekonomik dengeler değişti. Sigorta ve kiralama şirketleri büyük zarar gördü.
- 21 Mart’ta China Eastern Havayolları’na ait Boeing 737-800, Guangzhou yakınlarındaki dağlık alana düştü ve uçaktaki 132 kişinin tamamı yaşamını yitirdi. Uçağın pilot tarafından dalışa geçirildiği iddia ediliyor. Kaza ile ilgili soruşturma sürüyor.
- 28 Mart’da Kanadalı imalatçı Bombardier daha büyük modeller olan Challenger ve Global iş jetlerine odaklanmak üzere son Learjet 75 uçağını da fabrikadan çıkardı ve Learjet üretimini tamamen bitirdi. 60 yıl boyunca 3.000’den fazla Learjet teslimatı yapıldı. 2.000’in üzerinde uçak aktif hizmete devam ediyor.
- 7 Nisan’da DHL adına uçan Boeing 757-200 kargo uçağı, Juan Santamaria Havalimanı’na acil iniş yaptıktan sonra pistten çıktı ve ikiye bölündü. 2 mürettebat üyesi olayı hafif yaralarla atlattı.
- 2 Mayıs’ta Avustralyalı Qantas, 2025’te başlatmayı planladığı ve ticari havacılığın son sınırı olarak tanımladığı Sunrise Projesi için 12 adet Airbus A350-1000 siparişi verdi. Qantas, Avustralya’yı New York ve Londra’ya non-stop bağlayacak olan, 20 saatten uzun rekor uçuşlara başlamanın planlarını yapıyor.
- 5 Mayıs’ta Boeing, şirketin genel merkezinin Chicago’dan Arlington’a taşınacağını duyurdu.
- 12 Mayıs’ta Tibet Havayolları’na ait bir Airbus A319, Chongqing Jiangbei Havaalanı’nda kalkarken düştü ve alev aldı. Uçaktaki herkes hayatta kalmayı başardı.
- Aynı gün hiç uçuş deneyimi olmayan bir yolcu, pilotun sağlık sorunu yaşaması üzerine tek motorlu Cessna 208’i Florida Havaalanı’na indirmeyi başardı.
- 13 Mayıs’ta Emirates, Bitcoin’i ödeme şekli olarak kabul etti. Bir kripto para birimini resmi olarak ödeme sistemine dahil eden ilk havayolu oldu.
- 22 Mayıs’ta Fransız Hava Kuvvetleri’ne ait iki Rafale savaş uçağı, Fransa’nın Cognac kentinde düzenlenen bir gösterisi uçuşu sırasında havada çarpıştı. İki uçak güvenli bir şekilde inmeyi başardı.
- 29 Mayıs’ta Pokhara Havalimanı’ndan Jomsom Havalimanı’na giden Tara Air’e ait DHC-6 Twin Otter tipi uçak, Nepal’in Mustang Bölgesi’nde düştü. Uçaktaki 22 yolcunun tamamı yaşamını yitirdi.
- 15 Haziran’da Airbus A321XLR ilk uçuşunu yaptı. Uçağın, 2024 yılında hizmete gireceği açıklandı.
- 21 Haziran’da RED Air’e ait McDonnell Douglas MD-82, Miami Havalimanı’na inişte alev aldı. Uçaktaki herkes kurtulmayı başardı. Üç kişi hafif yaralarla hastaneye kaldırıldı.
- 28 Haziran’da Gulfstream G800’ün ilk uçuşu yapıldı.
- 5 Temmuz’ta Scandinavian Airlines, pilotlar greve gittikten sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde Chapter 11 iflas koruması başvurusunda bulundu ve SAS Forward planının temel unsurlarını uygulamaya alarak, havayolunun dönüşümünü hızlandırdı.
- 16 Temmuz’da Meridian Air Cargo adına uçan bir Antonov An-12BK, Yunanistan’ın Kavala Havaalanı’na acil iniş yapmaya çalışırken düştü.
- 18 Temmuz’da Baidoa’dan kalkan Jubba Airways’e ait bir Fokker 50, Mogadişu’daki Aden Adde Havaalanı’na iniş sırasında düştü. 33 yolcunun tamamı hayatta kalmayı başardı.
- 16 Ağustos’ta American Airlines, süpersonik uçak Boom Overture için 20 adet sipariş vererek, bu uçak için verilen ikinci büyük siparişe imza attı.
- 8 Eylül’de Airbus, Qatar Airways’in Airbus A350 için kalan tüm siparişlerini iptal ederek, iki şirket arasındaki anlaşmazlığı bambaşka bir boyuta taşıdı.
- 27 Eylül’de Eviation Aircraft, 2023’te hizmete girmesi beklenen, Eviation Alice elektrikli bölgesel yolcu uçağının ilk uçuşunu yaptı.
- 29 Eylül’de NASA, dünyanın en büyük uçan gözlemevi olan SOFIA isimli Boeing 747SP’nin son uçuşunu yaptı ve uçak, 15 yıllık hizmetten sonra emekliye ayrıldı.
- 27 Ekim’de İtalyan Protezione Civile’e ait bir Canadair CL-415 yangın söndürme uçağı, söndürme operasyonları sırasında Sicilya’daki Etna Dağı’na düştü. Uçaktaki iki pilot, yaşamını yitirdi.
- 6 Kasım’da Precision Air’e ait ATR 42-500, Dar Es Salaam Havaalanı’ndan Bukoba Havaalanı’na yaptığı uçuşta Victoria Gölü’ne düştü. 39 yolcu ve 4 mürettebat arasından toplam 19 kişi yaşamını yitirdi.
- 12 Kasım’da Teksas’taki Dallas Executive Havalimanı’nda düzenlenen ve İkinci Dünya Savaşı dönemi uçaklarının katıldığı Wings Over Dallas hava gösterisi sırasında, bir B-17 Flying Fortress ve bir Bell P-63 Kingcobra havada çarpıştı ve düştü.
- 18 Kasım’da LATAM Peru Havayolları’na ait Airbus A320neo, Lima ve Juliaca arasında bir iç hat uçuşu için havalanmak üzereyken pistte bulunan bir itfaiye aracıyla çarpıştı. Uçaktaki 102 yolcu ve 6 mürettebatın tamamı yara almadan kurtuldu. Ancak iki itfaiyeci öldü. Kaza sonrası uçağı terk eden bir çiftin çekindiği bu fotoğraf dünya gündemine oturdu.
- 2 Aralık’ta Northrop Grumman’ın ABD Hava Kuvvetleri için büyük bir gizlilik içinde geliştirdiği yeni nesil bombardıman uçağı B-21 Raider ilk kez görücüye çıktı.
- 6 Aralık’ta Gökyüzünün Kraliçesi Boeing 747’nin sonuncusunun üretimi tamamlandı ve son uçak fabrikadan çıktı. Uçağın Ocak ayı içinde sahibi Atlas Air’e teslim edilmesinin ardından, havacılıkta bir devir kapanmış olacak.
Boarding Info 2022 Yılını Nasıl Geçirdi?
Son olarak hep yaptığımız gibi Boarding Info için 2022 yılının muhasebesini yaparak bitirelim. 86 bin abone ile başladığımız yılı, 100 bin aboneyi geçmiş şekilde bitiriyoruz. Bu videoyu çekmeye başlamadan birkaç saat önce YouTube’dan plaketimiz de ulaştı. Yani giderek daha kalabalık ve daha güçlü bir aile olmaya devam ediyoruz. Yıl boyunca ürettiğimiz içeriklere gösterdiğiniz ilgi ve kanalımıza verdiğiniz destekleriniz için hepinize çok teşekkür ederiz. Aramıza yeni katılanlara da bu vesile ile hoşgeldiniz diyoruz.
2023 yılında da hep söz verdiğimiz gibi çizgimizi bozmadan, tarafsızlığımızı koruyarak, size sadece doğru bilgileri verme prensibimizle içeriklerimizi üretmeyi sürdüreceğiz. Sizin de bizi izlemeye devam etmenizi ve sesimizi daha fazla kişiye ulaştırabilmemiz için desteğinizi bekliyoruz. Bugün geldiğimiz noktaya tamamen sizlerin ilgisi ve desteği sayesinde ulaşabildik. İyi ki varsınız. Hepinize sevdiklerinizle birlikte sağlıklı huzurlu mutlu, bol seyahatli ve her şeyin gönlünüzce olduğu bir yıl diliyoruz.
